Poniżej przedstawiamy akty prawne regulujące sprawy kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Każde dziecko niepełnosprawne ma prawo do nauki, co zapewnia art. 70 Konstytucji RP, ustawa o systemie oświaty i inne akty prawne, których tytuły podajemy niżej z krótkim komentarzem.
Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 r. (DzU z 1996 r. nr 67, poz. 329 i nr 106, poz. 496, z 1997 r. nr 28, poz. 153 i nr 141, poz. 943, z 1998 r. nr 117, poz. 759 i nr 162, poz. 1126, z 2000 r. nr 12, poz. 136, nr 19, poz. 239, nr 48, poz. 550, nr 104, poz. 1104, nr 120, poz. 1268 i nr 122, poz. 1320, z 2001 r. nr 111, poz. 1194 i nr 144, poz. 1615, z 2002 r. nr 41, poz. 362, nr 113, poz. 984 i nr 200, poz. 1683 oraz z 2003 r. nr 6, poz. 65). Zgodnie z art. 1. ustawy system oświaty zapewnia w szczególności: • prawo każdego obywatela do kształcenia się, • dostosowanie organizacji, treści i metod nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, • korzystanie z opieki psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej, • pobieranie nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną zgodnie z indywidualnymi predyspozycjami, potrzebami rozwojowymi oraz edukacyjnymi.
Ustawa zobowiązuje także ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do ustalenia zasad i organizacji opieki nad uczniami niepełnosprawnymi oraz ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego. 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. nr 199, poz. 2046 z późn. zm.)
Precyzuje ono zapisy regulujące sprawy związane z ocenianiem i egzaminowaniem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym m.in.: • konieczność dostosowania przez nauczycieli wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia, • możliwość zwolnienia ucznia z wadą słuchu lub z głęboką dysleksja rozwojową z nauki drugiego języka obcego, • reguluje formę i warunki sprawdzianu bądź egzaminu do którego przystępują uczniowie z dysfunkcjami, • określa dokumenty precyzujące zakres dostosowania wymagań edukacyjnych i egzaminacyjnych (orzeczenie lub opinia poradni), • określa gdzie można znaleźć zakres sprawdzanych umiejętności i wiadomości (standardy) dla uczniów niewidomych i słabo widzących, niesłyszących i słabo słyszących w przypadku sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i maturalnego.
. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2001 r. w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów (DzU nr 92, poz.1020 z późn. zm.) Zawiera wymagania, które uwzględniają cele i zadania edukacyjne, zakres treści nauczania oraz umiejętności i osiągnięcia uczniów zawarte w odpowiednich podstawach programowych.
Rozporządzenie uwzględnia standardy wymagań egzaminacyjnych dla uczniów z dysfunkcjami: • w przypadku sprawdzianu w ostatniej klasie szkoły podstawowej — dla uczniów niewidomych i słabo widzących, niesłyszących i słabo słyszących • w przypadku egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum — dla uczniów niewidomych i słabo widzących, niesłyszących i słabo słyszących • w przypadku egzaminu maturalnego — dla osób niesłyszących z języka polskiego, języków obcych nowożytnych tj. języka angielskiego i języka niemieckiego, historii i wiedzy o społeczeństwie.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (DzU nr 11, poz. 114) Informuje o rodzajach pomocy, formach jej organizowania a także określa zadania pedagoga szkolnego. Poradnia zapewnia dziecku pomoc psychologiczno-pedagogiczną zaleconą w orzeczeniu, w takim zakresie, w jakim do udzielenia tej pomocy nie jest przygotowana szkoła lub placówka
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (DzU z 2003 r. nr 5, poz.46) Poradnie psychologiczno-pedagogiczne wydają m.in. opinie w sprawach: • dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom, • zwolnienia ucznia z wadą słuchu lub z głęboką dysleksją rozwojową nauki drugiego języka obcego, • przystąpienia ucznia do sprawdzianu lub egzaminu w warunkach i formie dostosowanych do jego indywidualnych potrzeb psychofizycznych.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2001 r. w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży, oraz szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania. (DzU nr 13, poz. 114 z późn. zm.) Reguluje sprawy związane ze składem zespołu orzekającego, jego powoływaniem, z procedurą składania wniosku o wydanie orzeczenia i zawiera wzory orzeczeń. Stanowi, m.in. że działające w poradniach zespoły orzekające wydają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego bądź indywidualnego nauczania na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) ucznia.
Autor: Katarzyna Koletyńska i Halina Sitko, Centralna Komisja Egzaminacyjna