MIEJ­SKA TRA­SA TURY­STYCZ­NA W JELE­NIEJ GÓRZE

Na tra­sie tury­stycz­nej bie­gną­cej uli­ca­mi Jele­niej Góry znaj­du­ją się wpi­sa­ne od wie­lu lat w histo­rię mia­sta zabyt­ki, któ­re dostęp­ne są w dużej czę­ści dla tury­stów nie­peł­no­spraw­nych, a dotar­cie do nich i zwie­dze­nie zaj­mu­je prze­cięt­nie oko­ło trzy godzi­ny nie­for­sow­ne­go spa­ce­ru.
      Naszą wyciecz­kę zaczy­na­my od naj­więk­szej jele­nio­gór­skiej świą­ty­ni, czy­li od Kościo­ła Pod­wyż­sze­nia Krzy­ża Świę­te­go zbu­do­wa­ne­go w latach 1709 – 1718 jako świą­ty­nia ewan­ge­lic­ka, któ­ra funk­cjo­no­wa­ła do roku 1947. Póź­niej świą­ty­nia prze­ka­za­na zosta­ła para­fii kato­lic­kiej dzia­ła­jąc przez wie­le lat jako kościół garnizonowy.

Kościół impo­nu­je roz­mia­ra­mi — może w nim zasiąść ponad 4000 osób, a przy­naj­mniej dru­gie tyle zmie­ści się tutaj na sto­ją­co.       Ota­cza­ją­cy kościół park, to teren daw­ne­go cmen­ta­rza, zamknię­te­go pod koniec XIX w. Pozo­sta­ły po nim wspa­nia­łe baro­ko­we kapli­ce nagrob­ne z lat 1716–1770, wznie­sio­ne dla rodzin naj­bo­gat­szych jele­nio­gór­skich miesz­czan.
      Idąc uli­cą 1 Maja w kie­run­ku cen­trum mia­sta docie­ra­my po nie­dłu­giej chwi­li do cer­kwi pod wezwa­niem Świę­tych Pio­tra i Paw­ła. Jesz­cze przed rokiem 1453 wznie­sio­no w tym miej­scu kato­lic­ką kapli­cę Naj­święt­szej Marii Pan­ny, któ­ra spło­nę­ła w 1634 r. Obec­ny kościół zbu­do­wa­no w latach 1737–1738 i poświę­co­no ponow­nie Naj­święt­szej Marii Pan­nie. Para­fia pra­wo­sław­na prze­ję­ła kośció­łek w roku 1948. Czte­ry lata póź­niej, kapli­cę wyświę­co­no na cer­kiew pod wezwa­niem Świę­tych Apo­sto­łów Pio­tra i Paw­ła. Świą­ty­nia jest budow­lą baro­ko­wą. W pół­noc­ną ścia­nę kapli­cy wmu­ro­wa­no dwa śre­dnio­wiecz­ne krzy­że pokut­ne.
      Idąc dalej docie­ra­my do Bra­my Woja­now­skiej i Kapli­cy Świę­tej Anny umiesz­czo­nej w śre­dnio­wiecz­nej, waż­nej dla ówcze­snej obron­no­ści mia­sta bastei, grun­tow­nie prze­bu­do­wa­nej w roku 1514. Po znisz­cze­niach woj­ny trzy­dzie­sto­let­niej kapli­cę odbu­do­wa­no. Z tego okre­su pocho­dzi jej baro­ko­wy wystrój. Bra­ma Woja­now­ska sta­ła u wylo­tu dzi­siej­szej uli­cy Marii Konop­nic­kiej. Wybu­rzo­no ją w roku 1755. Rok póź­niej posta­wio­no w tym miej­scu baro­ko­wą fur­tę bram­ną speł­nia­ją­cą funk­cje rogat­ko­wo – porządkowe.W dru­giej poło­wie XIX wie­ku obiekt roze­bra­no i prze­nie­sio­no do koszar woj­sko­wych. W roku 1998 bra­ma po reno­wa­cji powró­ci­ła w pobli­że sta­re­go miej­sca.
      Uli­cą Marii Konop­nic­kiej docho­dzi­my po chwi­li do naj­star­szej jele­nio­gór­skiej świą­ty­ni, kościo­ła pod wezwa­niem Świę­tych Era­zma i Pan­kra­ce­go, któ­re­go począt­ki dato­wa­ne są na XIII wiek. Drew­nia­ną świą­ty­nię, któ­ra spło­nę­ła w roku 1303 odbu­do­wa­no wkrót­ce potem z kamie­nia. Kościół rene­san­so­wą for­mę otrzy­mał po kolej­nym poża­rze i odbu­do­wie w roku 1549. Ołtarz pocho­dzi z począt­ku XVIII wie­ku. Na zewnątrz świą­ty­ni umiesz­czo­no licz­ne epi­ta­fia rene­san­so­we i baro­ko­we,
      W pobli­żu kościo­ła pod wezwa­niem Świę­tych Era­zma i Pan­kra­ce­go podzi­wiać moż­na reszt­ki murów obron­nych, któ­rych podwój­nym krę­giem Jele­nia Góra oto­czo­na była praw­do­po­dob­nie od począt­ków swe­go ist­nie­nia. Osta­tecz­ną decy­zję o ich roz­biór­ce pod­ję­to w roku 1862. Do dziś z wie­lu obron­nych for­ty­fi­ka­cji zacho­wa­ły się tyl­ko frag­men­ty tych obwa­ro­wań.
      Ostat­nim zabyt­kiem w pro­gra­mie zwie­dza­nia jest rynek miej­ski oto­czo­ny z czte­rech stron pięk­ny­mi baro­ko­wy­mi i roko­ko­wy­mi kamie­nicz­ka­mi pod­cie­nio­wy­mi z XVII i XVIII wie­ku . Jest to jedy­na na Dol­nym Ślą­sku zacho­wa­na w peł­ni tego typu zabu­do­wa, będą­ca ozdo­bą i wyróż­ni­kiem Jele­niej Góry. Obec­ny jele­nio­gór­ski ratusz pocho­dzi z lat 1747 – 1749, a wznie­sio­ny został w sty­lu kla­sy­cy­stycz­nym po zawa­le­niu się poprzed­niej budow­li. Sto­ją­ca obok ratu­sza XVIII wiecz­na rzeź­ba jele­nio­gór­skie­go Nep­tu­na, pier­wot­nie zdo­bi­ła jed­ną rezy­den­cji patry­cju­szow­skich. Na ryn­ku sta­nę­ła dopie­ro w pierw­szej poło­wie XIX wie­ku. Mia­ła zaświad­czać o daw­nych han­dlo­wych związ­kach Jele­niej Góry z kra­ja­mi zamor­ski­mi, do któ­rych wysy­ła­no pro­du­ko­wa­ne w mie­ście i oko­licz­nych wio­skach płót­no. We wrze­śniu 2008 roku na ryn­ku jele­nio­gór­skim, przy ścia­nie tzw. Sied­miu Domów, sta­nął pomnik upa­mięt­nia­ją­cy 900-lecie zało­że­nia mia­sta przez Bole­sła­wa Krzy­wo­uste­go. Na obe­li­sku z czer­wo­ne­go gra­ni­tu osa­dzo­na jest gło­wa dorod­ne­go jele­nia z poro­żem. Jeleń jest bowiem sym­bo­lem mia­sta i wystę­pu­je w her­bie Jele­niej Góry od kil­ku­set lat.