PRZE­SŁAN­KI PRZY­ZNA­NIA SPE­CJAL­NE­GO ZASIŁ­KU OPIEKUŃCZEGO

Zasa­dy i tryb przy­zna­wa­nia spe­cjal­ne­go zasił­ku opie­kuń­cze­go regu­lu­ją prze­pi­sy usta­wy z dnia 28 listo­pa­da 2003 r. o świad­cze­niach rodzin­nych (t.j. z dnia 24 lip­ca 2006 r. — Dz.U. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), dalej „usta­wa”. Świad­cze­nie w for­mie spe­cjal­ne­go zasił­ku opie­kuń­cze­go zosta­ło do usta­wy wpro­wa­dzo­ne od 01 stycz­nia 2013 r., na mocy usta­wy z dnia 7 grud­nia 2012 r., Dz. U. z 2012 r., poz. 1548. Zgod­nie z prze­pi­sem art. 16a ust. 1 usta­wy Spe­cjal­ny zasi­łek opie­kuń­czy przy­słu­gu­je oso­bom, na któ­rych zgod­nie z prze­pi­sa­mi usta­wy z dnia 25 lute­go 1964 r. — Kodeks rodzin­ny i opie­kuń­czy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 i 1529) cią­ży obo­wią­zek ali­men­ta­cyj­ny, jeże­li rezy­gnu­ją z zatrud­nie­nia lub innej pra­cy zarob­ko­wej w związ­ku z koniecz­no­ścią spra­wo­wa­nia sta­łej opie­ki nad oso­bą legi­ty­mu­ją­cą się orze­cze­niem o znacz­nym stop­niu nie­peł­no­spraw­no­ści albo orze­cze­niem o nie­peł­no­spraw­no­ści łącz­nie ze wska­za­nia­mi: koniecz­no­ści sta­łej lub dłu­go­trwa­łej opie­ki lub pomo­cy innej oso­by w związ­ku ze znacz­nie ogra­ni­czo­ną moż­li­wo­ścią samo­dziel­nej egzy­sten­cji oraz koniecz­no­ści sta­łe­go współ­udzia­łu na co dzień opie­ku­na dziec­ka w pro­ce­sie jego lecze­nia, reha­bi­li­ta­cji i edukacji.

Zgod­nie z art. 16a ust. 2 usta­wy spe­cjal­ny zasi­łek opie­kuń­czy przy­słu­gu­je, jeże­li łącz­ny dochód rodzi­ny oso­by spra­wu­ją­cej opie­kę oraz rodzi­ny oso­by wyma­ga­ją­cej opie­ki w prze­li­cze­niu na oso­bę nie prze­kra­cza kwo­ty, o któ­rej mowa w art. 5 ust. 2 (623 zł). Prze­pi­sy art. 5 ust. 4–9 sto­su­je się odpo­wied­nio. W przy­pad­ku gdy łącz­ny dochód rodzi­ny oso­by spra­wu­ją­cej opie­kę oraz rodzi­ny oso­by wyma­ga­ją­cej opie­ki w prze­li­cze­niu na oso­bę prze­kra­cza kwo­tę upraw­nia­ją­cą daną oso­bę do spe­cjal­ne­go zasił­ku opie­kuń­cze­go o kwo­tę niż­szą lub rów­ną kwo­cie odpo­wia­da­ją­cej naj­niż­sze­mu zasił­ko­wi rodzin­ne­mu przy­słu­gu­ją­ce­mu w okre­sie, na któ­ry jest usta­la­ny, spe­cjal­ny zasi­łek opie­kuń­czy przy­słu­gu­je, jeże­li przy­słu­gi­wał w poprzed­nim okre­sie zasił­ko­wym. W przy­pad­ku prze­kro­cze­nia docho­du w kolej­nym roku kalen­da­rzo­wym spe­cjal­ny zasi­łek opie­kuń­czy nie przy­słu­gu­je (art. 16a ust. 3). W myśl art. 16a ust. 4 usta­wy za dochód rodzi­ny oso­by wyma­ga­ją­cej opie­ki, o któ­rym mowa w ust. 2, uwa­ża się dochód nastę­pu­ją­cych człon­ków rodziny: 

1) w przy­pad­ku gdy oso­ba wyma­ga­ją­ca opie­ki jest małoletnia: 

• a) oso­by wyma­ga­ją­cej opieki,
• b) rodzi­ców oso­by wyma­ga­ją­cej opieki,
• c) mał­żon­ka rodzi­ca oso­by wyma­ga­ją­cej opieki,
• d) oso­by, z któ­rą rodzic oso­by wyma­ga­ją­cej opie­ki wycho­wu­je wspól­ne dziecko,
• e) pozo­sta­ją­cych na utrzy­ma­niu osób, o któ­rych mowa w lit. a‑d, dzie­ci w wie­ku do ukoń­cze­nia 25. roku życia

- z tym że do człon­ków rodzi­ny nie zali­cza się dziec­ka pozo­sta­ją­ce­go pod opie­ką opie­ku­na praw­ne­go, dziec­ka pozo­sta­ją­ce­go w związ­ku mał­żeń­skim, peł­no­let­nie­go dziec­ka posia­da­ją­ce­go wła­sne dziec­ko, a tak­że rodzi­ca oso­by wyma­ga­ją­cej opie­ki zobo­wią­za­ne­go tytu­łem wyko­naw­czym pocho­dzą­cym lub zatwier­dzo­nym przez sąd do ali­men­tów na jej rzecz; 

2) w przy­pad­ku gdy oso­ba wyma­ga­ją­ca opie­ki jest pełnoletnia: 

• a) oso­by wyma­ga­ją­cej opieki,
• b) mał­żon­ka oso­by wyma­ga­ją­cej opieki,
• c) oso­by, z któ­rą oso­ba wyma­ga­ją­ca opie­ki wycho­wu­je wspól­ne dziecko,
• d) pozo­sta­ją­cych na utrzy­ma­niu osób, o któ­rych mowa w lit. a‑c, dzie­ci w wie­ku do ukoń­cze­nia 25. roku życia

- z tym że do człon­ków rodzi­ny nie zali­cza się dziec­ka pozo­sta­ją­ce­go pod opie­ką opie­ku­na praw­ne­go, dziec­ka pozo­sta­ją­ce­go w związ­ku mał­żeń­skim, a tak­że peł­no­let­nie­go dziec­ka posia­da­ją­ce­go wła­sne dziecko

Prze­szko­dy dla przy­zna­nia świad­cze­nia wymie­nia art. 16a ust. 8 usta­wy, zgod­nie z któ­rym Spe­cjal­ny zasi­łek opie­kuń­czy nie przy­słu­gu­je, jeżeli:

1. oso­ba spra­wu­ją­ca opiekę:

1. ma usta­lo­ne pra­wo do eme­ry­tu­ry, ren­ty, ren­ty rodzin­nej z tytu­łu śmier­ci mał­żon­ka przy­zna­nej w przy­pad­ku zbie­gu pra­wa do ren­ty rodzin­nej i inne­go świad­cze­nia eme­ry­tal­no-ren­to­we­go, ren­ty socjal­nej, zasił­ku sta­łe­go, nauczy­ciel­skie­go świad­cze­nia kom­pen­sa­cyj­ne­go, zasił­ku przed­eme­ry­tal­ne­go lub świad­cze­nia przedemerytalnego;
2. pod­le­ga obo­wiąz­ko­wo ubez­pie­cze­niom eme­ry­tal­ne­mu i ren­to­wym z innych tytułów;
3. ma usta­lo­ne pra­wo do spe­cjal­ne­go zasił­ku opie­kuń­cze­go lub świad­cze­nia pielęgnacyjnego;
4. legi­ty­mu­je się orze­cze­niem o znacz­nym stop­niu niepełnosprawności,

2. oso­ba wyma­ga­ją­ca opie­ki zosta­ła umiesz­czo­na w rodzi­nie zastęp­czej, z wyjąt­kiem rodzi­ny zastęp­czej spo­krew­nio­nej, w rodzin­nym domu dziec­ka albo, w związ­ku z koniecz­no­ścią kształ­ce­nia, rewa­li­da­cji lub reha­bi­li­ta­cji, w pla­ców­ce zapew­nia­ją­cej cało­do­bo­wą opie­kę, w tym w spe­cjal­nym ośrod­ku szkol­no-wycho­waw­czym, z wyjąt­kiem pod­mio­tu wyko­nu­ją­ce­go dzia­łal­ność lecz­ni­czą, i korzy­sta w niej z cało­do­bo­wej opie­ki przez wię­cej niż 5 dni w tygodniu;
3. na oso­bę wyma­ga­ją­cą opie­ki inna oso­ba ma usta­lo­ne pra­wo do wcze­śniej­szej emerytury
4. czło­nek rodzi­ny oso­by spra­wu­ją­cej opie­kę ma usta­lo­ne pra­wo do dodat­ku do zasił­ku rodzin­ne­go, o któ­rym mowa w art. 10, spe­cjal­ne­go zasił­ku opie­kuń­cze­go lub świad­cze­nia pielęgnacyjnego;
5. na oso­bę wyma­ga­ją­cą opie­ki jest usta­lo­ne pra­wo do dodat­ku do zasił­ku rodzin­ne­go, o któ­rym mowa w art. 10, pra­wo do spe­cjal­ne­go zasił­ku opie­kuń­cze­go lub pra­wo do świad­cze­nia pielęgnacyjnego;

na oso­bę wyma­ga­ją­cą opie­ki inna oso­ba jest upraw­nio­na za gra­ni­cą do świad­cze­nia na pokry­cie wydat­ków zwią­za­nych z opie­ką, chy­ba że prze­pi­sy o koor­dy­na­cji sys­te­mów zabez­pie­cze­nia spo­łecz­ne­go lub dwu­stron­ne umo­wy o zabez­pie­cze­niu spo­łecz­nym sta­no­wią inaczej.