TEMAT WSTY­DLI­WY, CZY NIEDOSTRZEGANY?

O intym­no­ści nie­peł­no­spraw­nych się nie mówi, lub mówi się rzad­ko, nato­miast oso­by nie­peł­no­spraw­ne fizycz­nie odczu­wa­ją takie same potrze­by ero­tycz­ne, co oso­by zdro­we i mogą mieć rów­nie satys­fak­cjo­nu­ją­ce życie sek­su­al­ne. Wpły­wa to korzyst­nie nie tyl­ko na ich związ­ki, ale tak­że nastrój, samo­oce­nę i poczu­cie szczęścia.

      Każ­da oso­ba doświad­czo­na nie­peł­no­spraw­no­ścią fizycz­ną musia­ła zna­leźć i wypra­co­wać wła­sne spo­so­by radze­nia sobie z ogra­ni­cze­nia­mi dnia codzien­ne­go. Jed­ną ze sfer, w któ­rej poja­wia­ją się takie barie­ry jest aktyw­ność seksualna.

      Czę­sto ogra­ni­cze­nia tej sfe­ry życia wyni­ka­ją w spo­sób bez­po­śred­ni z cho­rób czy ura­zów — nie­do­wład koń­czyn utrud­nia swo­bod­ne poru­sza­nie się pod­czas zbli­że­nia i przy­ję­cie wygod­nej pozy­cji, a uszko­dze­nie rdze­nia krę­go­we­go (i znaj­du­ją­cych się w nim ośrod­ków odpo­wie­dzial­nych za wzwód i wytrysk) czy prze­by­ty udar lub wylew mogą skut­ko­wać nie­moż­no­ścią osią­gnię­cia i utrzy­ma­nia erek­cji przez męż­czy­znę, a trud­no­ścia­mi z dosta­tecz­nym nawil­że­niem i osią­gnię­ciem orga­zmu przez kobietę.

      Rów­nie istot­ną przy­czy­ną jest tak­że spo­łecz­ne tabu sek­su­al­no­ści osób nie­peł­no­spraw­nych. Reha­bi­li­ta­cja sek­su­al­na łączy te dwa obsza­ry. Wspar­cie medycz­ne popra­wia spraw­ność sek­su­al­ną, a psy­cho­te­ra­pia słu­ży dobre­mu przy­sto­so­wa­niu się do swo­jej sytu­acji i cie­sze­niu się życiem i sek­sem mimo ograniczeń.

      Naj­częst­szą przy­czy­ną nie­peł­no­spraw­no­ści naby­tej u osób mło­dych są ura­zy krę­go­słu­pa — naj­czę­ściej na sku­tek wypad­ków samo­cho­do­wych, upad­ków z wyso­ko­ści lub pod­czas upra­wia­nia ryzy­kow­nych spor­tów. Trau­mę nagłej utra­ty zdro­wia i per­spek­ty­wy poru­sza­nia się na wóz­ku wzmac­nia oba­wa o to, że bez­pow­rot­nie ode­bra­na zosta­ła rów­nież zdol­ność współ­ży­cia. Dla więk­szo­ści pacjen­tów w pierw­szych mie­sią­cach po wypad­ku temat sek­su i potrze­by sek­su­al­ne scho­dzą na dal­szy plan. Prio­ry­te­tem jest lecze­nie i reha­bi­li­ta­cja, nauka nowe­go spo­so­bu poru­sza­nia się i wyko­ny­wa­nia codzien­nych czyn­no­ści. Z cza­sem jed­nak potrze­by sek­su­al­ne wra­ca­ją. Dla osób, któ­re nie były w sta­łym związ­ku lub (co, nie­ste­ty, zda­rza się nie­rzad­ko) spo­tka­ły się z odrzu­ce­niem przez part­ne­ra z powo­du utra­co­nej spraw­no­ści, ozna­cza to otwar­cie się na poszu­ki­wa­nia miło­ści w zupeł­nie innych niż dotąd warunkach.

      Oso­by nie­peł­no­spraw­ne czę­sto szu­ka­ją part­ne­rów we wła­snym gro­nie. Korzy­ścią tej sytu­acji jest lep­sze wza­jem­ne zro­zu­mie­nie swo­ich spe­cy­ficz­nych potrzeb i doświad­czeń. Zazwy­czaj jed­nak nie­peł­no­spraw­ni wią­żą się z oso­ba­mi zdro­wy­mi i ich związ­ki mogą być napraw­dę bar­dzo uda­ne. Ist­nie­je rów­nież gru­pa pacjen­tów, któ­ra na wieść o swo­jej cho­ro­bie i nie­peł­no­spraw­no­ści decy­du­je się zre­zy­gno­wać z wcho­dze­nia w związ­ki i wybie­ra samot­ność. Podej­mu­ją tę decy­zję, aby nie czuć się cię­ża­rem dla dru­giej oso­by, ale czę­sto tak­że z oba­wy, że nie uda im się reali­zo­wać w związ­ku swo­jej roli ero­tycz­nej i zaspo­ka­jać sek­su­al­nie partnera.

      Pro­ble­my natu­ry fizjo­lo­gicz­nej zwią­za­ne ze sfe­rą sek­su­al­ną moż­na leczyć. Męż­czyź­ni, któ­rzy na sku­tek cho­rób i ura­zów cier­pią na zabu­rze­nia erek­cji mogą sko­rzy­stać z wie­lu metod — far­ma­ko­lo­gicz­nych środ­ków wspo­ma­ga­nia poten­cji, ale tak­że wstrzyk­nięć do ciał jami­stych prą­cia albo pro­te­zo­wa­nia człon­ka. Kobie­ty mogą korzy­stać z dodat­ko­we­go nawil­że­nia i innych akce­so­riów ero­tycz­nych uła­twia­ją­cych odby­cie sto­sun­ku. Cen­na jest rów­nież regu­lar­na fizy­ko­te­ra­pia, masa­że, a tak­że meto­dy relak­sa­cyj­ne i wszel­ka aktyw­ność w takim zakre­sie, w jakim jest to możliwe.

      Klu­czo­we dla uda­ne­go życia sek­su­al­ne­go osób nie­peł­no­spraw­nych jest przede wszyst­kim pozy­tyw­ne nasta­wie­nie emo­cjo­nal­ne. Adap­ta­cja do sytu­acji wła­snej nie­peł­no­spraw­no­ści jest trud­nym pro­ce­sem, czę­sto podob­nym do prze­ży­cia żało­by. Moż­li­we jest jed­nak jego pozy­tyw­ne roz­wią­za­nie. Pozby­cie się obse­syj­nych myśli o swo­jej nie­do­sko­na­ło­ści, cho­ro­bie, ogra­ni­cze­niach pozwa­la zbu­do­wać sta­bil­ną samo­oce­nę, poczu­cie wła­snej atrak­cyj­no­ści i otwo­rzyć się na pozy­tyw­ne emo­cje, kon­tak­ty spo­łecz­ne i nowe moż­li­wo­ści samorealizacji.

      Z powo­du utra­ty życia sek­su­al­ne­go szcze­gól­nie cier­pią oso­by, któ­re na sku­tek ura­zów rdze­nia krę­go­we­go zosta­ły nie­od­wra­cal­nie spa­ra­li­żo­wa­ne i stra­ci­ły czu­cie. War­to pamię­tać, że stre­fy ero­gen­ne to nie tyl­ko geni­ta­lia. Więk­szość ludzi ma szcze­gól­nie wraż­li­we punk­ty rów­nież w innych oko­li­cach cia­ła. Moż­li­we jest na przy­kład wywo­ła­nie kobie­ce­go orga­zmu wyłącz­nie na sku­tek piesz­cze­nia pier­si. Zna­ne są rów­nież przy­pad­ki, kie­dy oso­by w zna­czą­cym stop­niu spa­ra­li­żo­wa­ne odczu­wa­ły satys­fak­cję sek­su­al­ną i orgazm na sku­tek piesz­cze­nia ich dło­ni lub twa­rzy. Osią­gnię­cie takiej umie­jęt­no­ści wyma­ga pra­cy — zarów­no dobre­go nasta­wie­nia psy­chicz­ne­go, jak i regu­lar­nej reha­bi­li­ta­cji sek­su­al­nej. Zawsze moż­li­we jest jed­nak prze­bu­do­wa­nie i uroz­ma­ice­nie swo­jej mapy stref erogennych.

      To nie­praw­da, że oso­by nie­peł­no­spraw­ne nie mają potrzeb ero­tycz­nych i nie mogą upra­wiać sek­su ani mieć dzie­ci. Stop­nio­wo oba­la­my te spo­łecz­ne ste­reo­ty­py. Aktyw­ność ero­tycz­na dla wie­lu osób nie­peł­no­spraw­nych jest istot­ną czę­ścią życia. Celem jest jed­nak nie tyl­ko zaspo­ko­je­nie potrze­by sek­su­al­nej, ale tak­że potrze­by miło­ści, intym­no­ści, bli­sko­ści, two­rze­nia peł­nych, uda­nych związ­ków i zało­że­nia rodzi­ny. Aktyw­ność sek­su­al­na osób spa­ra­li­żo­wa­nych i poru­sza­ją­cych się na wóz­kach zawsze będzie spo­ty­ka­ła się z pew­ny­mi ogra­ni­cze­nia­mi, na przy­kład nie­moż­no­ścią kocha­nia się w nie­któ­rych pozy­cjach. Mimo to może być to jed­nak barw­ne, róż­no­rod­ne, rado­sne i dają­ce speł­nie­nie życie erotyczne.

      W Holan­dii usłu­gi sek­su­al­ne dla osób nie­peł­no­spraw­nych refun­do­wa­ne są przez pań­stwo, jako ele­ment lecze­nia. Taka for­ma reha­bi­li­ta­cji sek­su­al­nej w Pol­sce oce­nia­na jest jako kon­tro­wer­syj­na, z tego choć­by powo­du, że wią­że się z lega­li­za­cją pro­sty­tu­cji. Wie­le z pyta­nych osób nie­peł­no­spraw­nych przy­zna­ło jed­nak, że gdy­by mia­ło taką moż­li­wość, chęt­nie spo­tka­ło­by się z oso­bą świad­czą­cą usłu­gi sek­su­al­ne ludziom o spe­cjal­nych potrzebach.