1. Kryteria diagnostyczne
Według amerykańskiej klasyfikacji chorób DSM-IV, aby zdiagnozować u pacjenta wystąpienie epizodu depresyjnego, pojawić się musi u niego przez co najmniej dwa tygodnie okres obniżonego nastroju lub utraty zainteresowania wszystkimi niemal czynnościami i płynącym z nich przyjemnościom (Wciórka, 2008). Oprócz tego, w tym samym czasie wystąpić musi pięć lub więcej spośród wymienionych objawów (Wciórka, 2008):
- - wyraźny wzrost lub spadek wagi
- - bezsenność lub nadmierna senność
- - pogorszenie panowania nad ruchami ciała
- - wrażenie zmęczenia
- - poczucie własnej bezwartościowości i winy
- - spadek sprawności myślenia i koncentracji
2. Przyczyny depresji
W świetle dzisiejszej wiedzy przyczyny zaburzeń depresyjnych podzielić można na genetyczne, biologiczne i psychologiczne (Strelau, 2005).
Najogólniej rzecz ujmując, biologiczne przyczyny depresji wiążą się z nieprawidłowym funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego (obniżenie poziomu serotoniny, dopaminy i noradrenaliny w mózgu) (Strelau, 2005). Mówi się wtedy o tak zwanej depresji endogennej (Cierpiałkowska, 2007). Co do przyczyn genetycznych — badania wykazały dziedziczność niektórych rodzajów depresji z jednych członków rodziny, na drugich (Strelau, 2005).
Gdy jednak przyczyny długotrwałego, obniżonego nastroju nie są związane ani z działaniem układu nerwowego, ani z występowaniem depresji u innych członków rodziny, mówimy o tak zwanej depresji egzogennej, czyli wywołanej czynnikami zewnętrznymi, tzw. psychologicznymi (Cierpiałkowska, 2007). Na tych objawach skupimy się nieco dłużej. Do grupy psychologicznych czynników prowadzących do wystąpienia depresji zaliczyć możemy: niskie poczucie własnej wartości (kompleksy), pesymistyczne nastawienie do życia, poczucie braku sensu życia, lęk społeczny – wycofanie z kontaktów oraz czynniki społeczne: śmierć bliskich osób, rozwód, samotność, utrata pracy, udział w wypadku/katastrofie, konflikty rodzinne, długotrwała choroba, niepełnosprawność. Osoba cierpiąca na depresję najczęściej czuje się w „nie najlepszym nastroju”, by spotykać się towarzysko z innymi osobami, nie chce rozmawiać, unika kontaktu z ludĽmi, zostaje więc zwykle w domu, co z kolei pogłębia jej negatywny nastrój, i powoduje tzw. „błędne koło depresji”.
Co więcej, według tak zwanej teorii wyuczonej bezradności Seligmana, osoby chorujące na zaburzenia afektywne (zaburzenia nastroju), z reguły przyczyny porażek zazwyczaj przypisują sobie samym, przyczyny sukcesów zaś – czynnikom zewnętrznym, a więc nie myślą, że udało im się coś osiągnąć, bo są zdolne, lecz mówią, że dany sukces zawdzięczają dobremu zrządzeniowi losu lub pomocy innych osób (Seligman, 1975).
3. Leczenie depresji
Efektywne leczenie zaburzeń nastroju polega na połączeniu oddziaływań farmakologicznych i psychoterapeutycznych (Czabała, 2006). Wśród kierunków terapeutycznych najczęściej wybiera się metody proponowane przez nurt poznawczy, korzystający z poznawczej teorii depresji Becka (Czabała, 2006). Jej celem jest rozpoznanie i zmiana irracjonalnych schematów myślowych, leżących u podstaw zaburzeń nastroju (Czabała, 2006).
Ostateczną formą pomocy choremu jest zastosowanie elektrowstrząsów; proponuje się je jednak niezmiernie rzadko i to tylko wówczas, gdy farmakoterapia zawodzi (Czabała, 2006).
Opracowała: Joanna Chachulska, psycholog Centrum Informacji i Wsparcia Osób Niepełnosprawnych Bibliografia:
Cierpiałkowska, L. (2007). Psychopatologia. Warszawa: Scholar.
Czabała, J.C. (2006). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: PWN.
Seligman, M. (1975). Helplessness: On depression, Development, and Death. San Francisco:
W.H. Freeman.
Strelau, J. (2005). Podręcznik akademicki tom III. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. Gdańsk: GWP.
www.depresja.pl
Wciórka, J. (red.) (2008). Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Wrocław: Elsevier.