Pierw­sza wyróż­nio­na tra­sa tury­stycz­na w Kar­ko­no­szach dla osób ze szcze­gól­ny­mi potrzebami

* Z jaki­mi barie­ra­mi zde­rza­ją się naj­czę­ściej oso­by
nie­peł­no­spraw­ne?

1. Nie­wąt­pli­wie naj­więk­szą barie­rą są barie­ry men­tal­ne — czy­li
ludzie, a naj­czę­ściej ludzie zatrud­nie­ni w urzę­dach, któ­rzy nie
wie­dzą o tym, że innym może być trud­niej, ciem­niej i ciszej. Dużą
ilość barier sta­no­wią rów­nież barie­ry archi­tek­to­nicz­ne,
szcze­gól­nie te w insty­tu­cjach życia publicz­ne­go, a już szcze­gól­nie w
urzę­dach miesz­czą­cych się w znacz­nej czę­ści na Dol­nym Ślą­sku, w
zabyt­ko­wych XIX-wiecz­nych nawet budyn­kach. Usu­nię­cie barier i
dosto­so­wa­nie tych obiek­tów do współ­cze­snych wymo­gów jest nie­kie­dy
nie­moż­li­we. Nato­miast moż­li­we jest, tam, gdzie nie ma inne­go wyj­ścia,
zasto­so­wa­nie okre­ślo­nych ozna­czeń, ostrze­żeń i infor­ma­cji. To gru­pa
utrud­nień zali­cza­nych do sfe­ry infor­ma­cyj­no — komu­ni­ka­cyj­nej, łatwej
do uzu­peł­nie­nia przy odro­bi­nie wyobraź­ni. Kolej­na gru­pa barier
okre­śla poję­cie barier cyber­ne­tycz­nych, któ­re odno­szą się do
wła­ści­wej kon­struk­cji stron inter­ne­to­wych urzę­dów i insty­tu­cji
publicz­nych, ale tak­że — i nie­ste­ty — coraz częst­szych przy­pad­ków
sto­so­wa­nia pane­li doty­ko­wych (sen­so­rycz­nych) przy obsłu­dze dźwi­gów
oso­bo­wych w wie­żow­cach i sprzę­tu arty­ku­łów gospo­dar­stwa domo­we­go.
Takie ele­men­ty ste­ro­wa­nia wyklu­cza­ją samo­dziel­ną ich obsłu­gę przez
inwa­li­dów wzro­ku i oso­by z opro­te­zo­wa­niem koń­czyn. Oddziel­ną gru­pą
utrud­nień zawie­ra­ją­cą wszyst­kie wymie­nio­ne wyżej ele­men­ty, są
utrud­nie­nia wyni­ka­ją­ce z potrze­by prze­miesz­cza­nia się, czy­li podró­ży
i udzia­łu osób nie­peł­no­spraw­nych w turystyce.

* Jakie dzia­ła­nia podej­mu­je KSON, aby wspie­rać oso­by
nie­peł­no­spraw­ne?

2. Ogrom­ną szan­sę dla całe­go śro­do­wi­ska osób zagro­żo­nych
spo­łecz­nym wyklu­cze­niem jest rzą­do­wy pogram “Dostęp­ność plus”. KSON
jest orga­ni­za­cją aktyw­nie bio­rą­cą udział w kon­struk­cji i reali­za­cji
tego pro­gra­mu. Jeste­śmy tak­że jed­ną z trzy­dzie­stu orga­ni­za­cji,
któ­rej nada­no mini­ste­rial­ne upraw­nie­nia do cer­ty­fi­ka­cji dostęp­no­ści.
Od roku 2021 spe­cja­li­zu­je­my się w zakre­sie audy­tów dostęp­no­ści,
prze­pro­wa­dza­nych w obiek­tach uży­tecz­no­ści publicz­nej i wyko­na­li­śmy
ponad sto takich audy­tów na tere­nie woje­wódz­twa Opol­skie­go,
Ślą­skie­go i Dol­no­ślą­skie­go. Spe­cja­li­zu­je­my się tak­że w audy­to­wa­niu
obiek­tów o cha­rak­te­rze tury­stycz­nym i spor­to­wym. Isto­tą utrud­nia­ją­cą
funk­cjo­no­wa­nie osób nie­peł­no­spraw­nych jest tak­że pogłę­bia­ją­ce się
wyklu­cze­nie, pro­wa­dzą­ce do naj­trud­niej­szej cho­ro­by XXI wie­ku, to jest
samot­no­ści.

KSON jest związ­kiem sto­wa­rzy­szeń gru­pu­ją­cych 16 orga­ni­za­cji
poza­rzą­do­wych, w tym tak­że o cha­rak­te­rze inwa­lidz­kim. Dys­po­nu­je
sie­dzi­bą pozba­wio­ną jakich­kol­wiek barier, w cen­trum mia­sta, reali­zu­je
pro­jek­ty zabez­pie­cza­ją­ce potrze­by osób nie­peł­no­spraw­nych w zakre­sie
ich akty­wi­za­cji spo­łecz­nej i zawo­do­wej, orga­ni­zu­jąc wyciecz­ki, wcza­sy
kra­jo­we i zagra­nicz­ne, udział w impre­zach kul­tu­ral­nych, spek­ta­klach
teatral­nych i wyda­rze­niach muzycz­nych. Oddziel­ną spe­cja­li­za­cją Sej­mi­ku
od 15 lat jest akty­wi­za­cja zawo­do­wa osób nie­peł­no­spraw­nych poprzez
orga­ni­za­cję sta­ży zawo­do­wych i miejsc pra­cy na otwar­tym ryn­ku
zatrud­nie­nia. Rocz­nie Sej­mik reali­zu­je od 8 do 12 pro­jek­tów o war­to­ści
ok. 8 — 10 mln złotych.

W celu wyrów­na­nia luki, jaką sta­no­wi brak komu­ni­ka­cji, Sej­mik pro­wa­dzi
rów­nież dzia­łal­ność medial­ną. Gaze­ta “Nie­peł­no­spraw­ni — tu i
teraz” jest wyda­wa­na od 17 lat w 8 tys. egzem­pla­rzy na tere­nie całe­go
kra­ju jako 42-stron­ni­co­we, kolo­ro­we wydaw­nic­two, któ­re jest miej­scem
wymia­ny uwag, listów i publi­ka­cji, reda­go­wa­nych rów­nież przez
nie­peł­no­spraw­nych dzien­ni­ka­rzy. www.radiokson.pl to inter­ne­to­wa sta­cja
radio­wa, któ­ra od 5 lat nada­je audy­cje w try­bie 24h, a zatrud­nie­ni w
niej nie­peł­no­spraw­ni dzien­ni­ka­rze i tech­ni­cy czy­nią audy­cje radio­we
wia­ry­god­ny­mi, czy­li czer­pa­ny­mi z życia. Radio KSON to nie radio dla
nie­peł­no­spraw­nych, ale o ich życiu w spo­łe­czeń­stwie. Przy­go­to­wa­ne
mamy rów­nież stu­dio Kar­ko­no­skiej Tele­wi­zji Inter­ne­to­wej, któ­re ma
szan­sę wystar­to­wać wkrót­ce z nową, cie­ka­wą ramów­ką tele­wi­zji
inter­ne­to­wej.

* Jed­nym z tych dzia­łań było wzię­cie udzia­łu w VII edy­cji
Kon­kur­su Archi­tek­to­nicz­no-Urba­ni­stycz­ne­go „Lider Dostęp­no­ści”,
któ­re­go celem jest pro­mo­wa­nie pro­jek­to­wa­nia uni­wer­sal­ne­go oraz
naj­lep­szych roz­wią­zań urba­ni­stycz­nych i archi­tek­to­nicz­nych w
zakre­sie dosto­so­wa­nia budyn­ków i prze­strze­ni do potrzeb osób z
nie­peł­no­spraw­no­ścią. To przy­kład likwi­do­wa­nia barier w
infra­struk­tu­rze? Jak to kon­kret­ne roz­wią­za­nie za jakie został
wyróż­nio­ny KSON prze­ło­ży­ło się na życie osób z
nie­peł­no­spraw­no­ścią?

3. W 2010 roku, z ini­cja­ty­wy nie­peł­no­spraw­nych tury­stów, zako­cha­nych w
Kar­ko­no­szach, padła pro­po­zy­cja udo­stęp­nie­nia wierz­cho­wi­ny Kar­ko­no­szy
poprzez wybu­do­wa­nie spe­cjal­nej tra­sy, dedy­ko­wa­nej oso­bom
nie­peł­no­spraw­nym, z Kopy do Rów­ni pod Śnież­ką, to jest
naj­czę­ściej fre­kwen­to­wa­ną tra­są tury­stycz­ną w Kar­ko­no­szach. Do
reali­za­cji tego zada­nia z powo­dze­niem włą­czył się Urząd
Mar­szał­kow­ski Woje­wódz­twa Dol­no­ślą­skie­go, PFRON, Bank Ochro­ny
Śro­do­wi­ska i Kar­ko­no­ski Park Naro­do­wy. Wła­ści­wie w cią­gu dwóch
sezo­nów budow­la­nych, w roku 2012, odda­no do użyt­ku wspa­nia­łą tra­sę
wyso­ko­gór­ską do Rów­ni pod Śnież­ką, na wyso­ko­ści 1400 m n. p. m. o
dłu­go­ści ok. 2000m, z któ­rej korzy­sta­ją już nie tyl­ko oso­by
nie­peł­no­spraw­ne. Przy dzi­siej­szych ruchu tury­stycz­nym, kie­dy to w
week­en­dy na szczyt Śnież­ki wędru­je nawet ponad 10 tys. tury­stów
dzien­nie, ta ucy­wi­li­zo­wa­na dro­ga sta­ła się obja­wie­niem
bez­pie­czeń­stwa. Gdy­by jej nie było, GOPR nie zdą­żył­by zwo­zić
ran­nych tury­stów. To dowód, że ini­cja­ty­wy słu­żą­ce w zamy­śle
oso­bom nie­peł­no­spraw­nym słu­żą ogó­ło­wi, co jest potwier­dze­niem
słusz­nej idei pla­no­wa­nia uni­wer­sal­ne­go zago­spo­da­ro­wa­nia prze­strze­ni.
Dzi­siaj moż­na przy­jąć, że, dzię­ki tej tra­sie, na dro­dze do
Śnież­ki poja­wia się rocz­nie ok. 30 tys. nie­peł­no­spraw­nych tury­stów,
otwie­ra­jąc w ten spo­sób góry dla wszyst­kich. “Nasza tra­sa Kar­ko­no­ska“
była też inspi­ra­cją dla naszych cze­skich sąsia­dów, któ­rzy coraz
czę­ściej inwe­stu­ją w dostęp­ność roz­wią­zań tury­stycz­nych dla
osób nie­peł­no­spraw­nych. W ten spo­sób Kar­ko­no­sze w cało­ści sta­ją
się góra­mi dostęp­ny­mi. Na kan­wie otrzy­ma­ne­go wyróż­nie­nia lide­ra
dostęp­no­ści, być może uda się zre­ali­zo­wać pomysł na
zor­ga­ni­zo­wa­nie w Kar­ko­no­szach, w schro­ni­sku “Nad małą Łom­nicz­ką”, na
wyso­ko­ści 1020 m n. p. m., u stóp Śnież­ki pierw­sze­go w Euro­pie
schro­ni­ska gór­skie­go, zapla­no­wa­ne­go w myśl pla­no­wa­nia uni­wer­sal­ne­go.
Taki pomysł Kar­ko­no­skie­go Sej­mi­ku Osób Nie­peł­no­spraw­nych wspar­ły
już PTTK, KPN, Sto­wa­rzy­sze­nie Przy­ja­ciół i Inte­gra­cji oraz
Towa­rzy­stwa Urba­ni­stów Pol­skich. Z rado­ścią też odbie­ra­my fakt, że
PFRON coraz czę­ściej anga­żu­je się w roz­wią­zy­wa­nie pro­ble­mów
infra­struk­tu­ry tech­nicz­nej w tury­sty­ce, bowiem wypra­wa tury­stycz­na
nie­peł­no­spraw­nych i senio­rów jest dla wie­lu ele­men­tem reha­bi­li­ta­cji
wytchnie­nio­wej.

* Jakie zna­cze­nie dla Pana i KSON ma nagro­da za pierw­szą i na razie
jedy­ną w Pol­sce wyso­ko­gór­ską tra­sę tury­stycz­ną z Kopy do Rów­ni
pod Śnież­ką, w Kar­ko­no­szach, któ­rą otrzy­mał Pan w ostat­nich
dniach od Pre­zy­den­ta RP, Andrze­ja Dudy?

4. Ogrom­ną!!! To power, czy­li doła­do­wa­nie naszych pomy­słów, chę­ci i
moż­li­wo­ści. To dowód, że nie musi­my się zamy­kać tyl­ko w usta­lo­nym
stan­dar­dzie poj­mo­wa­nia nie­peł­no­spraw­no­ści. To dla obsza­rów gór
śre­dnio­wy­so­kich w kra­ju ogrom­na szan­sa przy­sto­so­wa­nia urzą­dzeń
słu­żą­cych tury­sty­ce (tras, schro­nisk, wycią­gów i kolei lino­wych,
wież wido­ko­wych itp.) oso­bom z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi, któ­rych w
Pol­sce jest ok. 4,5 mln, nie licząc senio­rów, któ­rzy posia­da­ją
sta­tus bio­lo­gicz­nej nie­peł­no­spraw­no­ści, co ozna­cza, że licz­ba
nie­peł­no­spraw­nych w Pol­sce może sta­no­wić nawet ok. 10 mln osób. To
rów­nież szan­sa dla tury­sty­ki pol­skiej, coraz bar­dziej otwie­ra­ją­cej
się na Euro­pę, w tym dla 87 mln! Euro­pej­czy­ków z
nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi. Pozo­sta­je jed­nak sze­reg nie­roz­wią­za­nych
pro­ble­mów tej dzie­dzi­nie życia, z któ­ry­mi nie może­my sobie
pora­dzić, a m. in. to spra­wa auto­ka­rów tury­stycz­nych, do któ­rych, w
miej­sce wind, trze­ba wno­sić nie­peł­no­spraw­nych ręcznie.

* Gdzie oso­by nie­peł­no­spraw­ne powin­ny szu­kać wspar­cia? Jak moż­na
tra­fić do KSON?

5. Myślę, że w każ­dym woje­wódz­twie, czy więk­szym mie­ście, są
orga­ni­za­cje poza­rzą­do­we, któ­re uzu­peł­nia­ją dzia­łal­ność MOPS-ów i
PCPR-ów. W wie­lu regio­nach kra­ju dzia­łal­ność NGO-sów uzu­peł­nia te
urzę­do­we insty­tu­cje o te ele­men­ty, na któ­re skła­da się więk­sze
poczu­cie empa­tii i zna­jo­mo­ści potrzeb swo­ich pod­opiecz­nych. Z usług
KSON rocz­nie korzy­sta ponad 4,5 tys. miesz­kań­ców mia­sta Jele­niej
Góry, w ramach reali­zo­wa­ne­go pro­jek­tu PFRON pt. “Cen­trum wspar­cia i
infor­ma­cji osób nie­peł­no­spraw­nych”. Funk­cjo­nu­ją tutaj dorad­cy,
świad­czą­cy bez­płat­ne usłu­gi w zakre­sie pra­wa, psy­cho­lo­gii,
die­te­ty­ki, bez­pie­czeń­stwa budże­tu domo­we­go, potrzeb socjal­nych, i
rzecz­nic­twa osób nie­peł­no­spraw­nych i pacjen­tów. Od trzech lat
reali­zu­je­my cyklicz­ne spo­tka­nia z udzia­łem naszych pod­opiecz­nych i
zain­te­re­so­wa­nych w wer­sji hybry­do­wej na Zoom i bez­po­śred­nio w naszej
świe­tli­cy Sej­mi­ku. W spo­tka­niach tych, w któ­rych wystę­pu­ją
gospo­da­rze mia­sta, powia­tu, woje­wódz­twa, spe­cja­li­ści z zakre­su
medy­cy­ny, usług publicz­nych w mie­ście, bez­pie­czeń­stwa i infor­ma­cji, z
jed­nej stro­ny, a nawet ponad 50-ciu inter­nau­tów z dru­giej, w spo­sób
inte­rak­tyw­ny pada­ją pyta­nia i odpo­wie­dzi. KSON mie­ści się w Jele­niej
Górze, na ul. Osie­dle Robot­ni­cze 47a i funk­cjo­nu­je od ponie­dział­ku do
piąt­ku w godz. od 10.00 do 16.00. Moż­na do nas dotrzeć rów­nież
tele­fo­nicz­nie pod nr 757 524 254 oraz mailo­wo ‘biuro@kson.pl’  Słu­chaj­cie
też o nas na www.radiokson.pl [1] i czy­taj­cie na www.kson.pl [2].
Jeste­śmy rów­nież na Facebooku.

Była to ju_ż_ siód­ma edy­cja Kon­kur­su
Archi­tek­to­nicz­no-Urba­ni­stycz­ne­go „Lider Dostęp­no­ści” pod Hono­ro­wym
Patro­na­tem Pre­zy­den­ta Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej Andrze­ja Dudy,
orga­ni­zo­wa­ne­go przez Sto­wa­rzy­sze­nie Przy­ja­ciół Inte­gra­cji oraz
Towa­rzy­stwo Urba­ni­stów Pol­skich. _

Links:
——
[1] http://www.radiokson.pl
[2] http://www.kson.pl