Jednym z nurtujących problemów z zakresu niepełnosprawności jest rażące poczucie niesprawiedliwości i nierównego traktowania rodziców dzieci sprawujących opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym.
Zgodnie z art.17 ustawy oświadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. (Dz.U. Nr 228, poz. 2255), świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
- matce albo ojcu,
- innym osobom, na których, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. — Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.42)), ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- opiekunowi faktycznemu dziecka — jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Oznacza to by otrzymać świadczenie w wysokości 520 zł, rodzic nie może podjąć jakiekolwiek pracy , mimo że jego dziecko przebywa kilka godzin dziennie w szkole lub ośrodku rehabilitacyjno-wychowawczym.
Dzień rodziców dzieci niepełnosprawnych uczęszczających do placówek edukacyjnych wygląda bardzo podobnie . Rano pobudka, śniadanie, rehabilitacja, pomoc w podstawowych czynnościach, odprowadzenie dziecka do ośrodka, powrót do domu, znowu wyjście po dziecko do ośrodka, pomoc w podstawowych czynnościach życiowych, rehabilitacja, posiłki.
Niestety w okresie gdy dziecko przebywa w ośrodku, rodzic nie może podjąć jakiegokolwiek zatrudnienia np. w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na podstawie umów cywilno-prawnych. Rodzic żyje w ciągłej spirali opieki nad dzieckiem, nie rozwija się zawodowo, nie odpoczywa psychicznie od ciężaru choroby dziecka, wraca do domu po odprowadzeniu dziecka do ośrodka i żyje ciągłej niemocy. Po ukończeniu 18 roku życia dziecka, wiek rodzica nie pozwala na znalezienie odpowiedniego zatrudnienia ( w nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych , otrzymanie świadczenia pielęgnacyjnego nad osobą pełnoletnią niepełnosprawną uzależnione będzie od kryterium dochodowego). Rozpocznie się kolejny dramat finansowy oraz psychologiczny.
Sprawowanie stałej opieki (z niewielkimi przerwami gdy dziecko jest pod opieką placówki) nie pozwala na podjęcie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy przyniesie niewielkie dochody, które nie zrekompensują rezygnacji ze świadczenia pielęgnacyjnego tytułem podjęcia pracy.
Poprawnym rozwiązaniem powyższego problemu , byłoby wprowadzenie zmian legislacyjnych , zezwalających na zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu lub na podstawie umowy cywilno-prawnej , czy też własnej działalności gospodarczej, pod warunkiem przebywania dziecka w ośrodku edukacyjnym w czasie dnia.
Podobne rozwiązanie wprowadzono już w Kodeksie Pracy . Art. 1867 KP brzmi następująco : § 1. Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Tak więc w stosunku do dzieci i ich opiekunów , Kodeks Pracy przewidział możliwości sprawowania opieki , jak również podjęcia pracy, warto pracować również nad podobnymi zmianami w stosunku do opiekunów dzieci niepełnosprawnych.
Sylwia Grzebień
Centrum Informacji i Wsparcia Osób Niepełnosprawnych
Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych w Jeleniej Górze