Pod­sta­wo­we upraw­nie­nia pra­cow­ni­ków niepełnosprawnych

Pra­cow­ni­ko­wi z orze­czo­ną nie­peł­no­spraw­no­ścią przy­słu­gu­je sze­reg upraw­nień i ulg, o któ­rych war­to wie­dzieć i z nich korzy­stać. Są to:

• Pra­wo do zor­ga­ni­zo­wa­nia odpo­wied­nie­go sta­no­wi­ska pra­cy dla oso­by, któ­ra utra­ci­ła zdol­ność do pra­cy na dotych­cza­so­wym stanowisku.

Oso­bie zatrud­nio­nej, któ­ra w wyni­ku wypad­ku przy pra­cy lub cho­ro­by zawo­do­wej utra­ci­ła zdol­ność do pra­cy na dotych­cza­so­wym sta­no­wi­sku, pra­co­daw­ca jest obo­wią­za­ny wydzie­lić lub zor­ga­ni­zo­wać odpo­wied­nie sta­no­wi­sko pra­cy z pod­sta­wo­wym zaple­czem socjal­nym, nie póź­niej niż w okre­sie trzech mie­się­cy od daty zgło­sze­nia przez tę oso­bę goto­wo­ści przy­stą­pie­nia do pra­cy. Zgło­sze­nie goto­wo­ści przy­stą­pie­nia do pra­cy powin­no nastą­pić w cią­gu mie­sią­ca od dnia uzna­nia za oso­bę nie­peł­no­spraw­ną. Jed­nak­że upraw­nie­nie to nie przy­słu­gu­je pra­cow­ni­ko­wi, gdy wyłącz­ną przy­czy­ną wypad­ku przy pra­cy było naru­sze­nie prze­pi­sów w zakre­sie bez­pie­czeń­stwa i higie­ny pra­cy przez nie­go z jego winy lub jego sta­nu nie­trzeź­wo­ści – udo­wod­nio­ne przez pracodawcę.

• Czas pra­cy oso­by niepełnosprawnej.

Czas pra­cy oso­by nie­peł­no­spraw­nej nie może prze­kra­czać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygo­dnio­wo. Czas pra­cy oso­by nie­peł­no­spraw­nej zali­czo­nej do znacz­ne­go lub umiar­ko­wa­ne­go stop­nia nie­peł­no­spraw­no­ści nie może prze­kra­czać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygo­dnio­wo, jeże­li lekarz prze­pro­wa­dza­ją­cy bada­nia pro­fi­lak­tycz­ne pra­cow­ni­ków lub w razie jego bra­ku lekarz spra­wu­ją­cy opie­kę nad oso­bą nie­peł­no­spraw­ną wyda w odnie­sie­niu do tej oso­by zaświad­cze­nie o celo­wo­ści sto­so­wa­nia skró­co­nej nor­my cza­su pra­cy. Tak usta­lo­ny wymiar cza­su pra­cy usta­lo­ny zgod­nie obo­wią­zu­je od dnia nastę­pu­ją­ce­go po przed­sta­wie­niu pra­co­daw­cy orze­cze­nia o nie­peł­no­spraw­no­ści.
Oso­ba nie­peł­no­spraw­na nie może być zatrud­nio­na w porze noc­nej i w godzi­nach nad­licz­bo­wych. Powyż­szych zasad nie sto­su­je się do osób zatrud­nio­nych przy pil­no­wa­niu oraz, gdy na wnio­sek oso­by zatrud­nio­nej, lekarz prze­pro­wa­dza­ją­cy bada­nia pro­fi­lak­tycz­ne pra­cow­ni­ków lub w razie jego bra­ku lekarz spra­wu­ją­cy opie­kę nad tą oso­bą wyra­zi na to zgo­dę. Kosz­ty badań pono­si pra­co­daw­ca.
Sto­so­wa­nie przy­to­czo­nych powy­żej norm cza­su pra­cy nie powo­du­je obni­że­nia wyso­ko­ści wyna­gro­dze­nia wypła­ca­ne­go w sta­łej mie­sięcz­nej wyso­ko­ści. Godzi­no­we staw­ki wyna­gro­dze­nia zasad­ni­cze­go, odpo­wia­da­ją­ce oso­bi­ste­mu zasze­re­go­wa­niu lub zasze­re­go­wa­niu wyko­ny­wa­nej pra­cy, przy przej­ściu na nor­my cza­su pra­cy dla osób nie­peł­no­spraw­nych ule­ga­ją pod­wyż­sze­niu w sto­sun­ku, w jakim pozo­sta­je dotych­cza­so­wy wymiar cza­su pra­cy do tych norm.

• Pra­wo do dodat­ko­wej prze­rwy w pracy.

Oso­ba nie­peł­no­spraw­na ma pra­wo do dodat­ko­wej prze­rwy w pra­cy na gim­na­sty­kę uspraw­nia­ją­cą lub wypo­czy­nek. Czas prze­rwy wyno­si 15 minut i jest wli­cza­ny do cza­su pracy.

• Pra­wo do dodat­ko­we­go urlo­pu wypo­czyn­ko­wy dla osób posia­da­ją­cych orze­cze­nie o umiar­ko­wa­nym lub znacz­nym stop­niu niepełnosprawności.

Oso­bie zali­czo­nej do znacz­ne­go lub umiar­ko­wa­ne­go stop­nia nie­peł­no­spraw­no­ści przy­słu­gu­je dodat­ko­wy urlop wypo­czyn­ko­wy w wymia­rze 10 dni robo­czych w roku kalen­da­rzo­wym. Pra­wo do pierw­sze­go urlo­pu dodat­ko­we­go oso­ba ta naby­wa po prze­pra­co­wa­niu jed­ne­go roku po dniu zali­cze­nia jej do jed­ne­go z tych stop­ni niepełnosprawności.

Urlop przy­zna­wa­ny na powyż­szych zasa­dach nie przy­słu­gu­je oso­bom upraw­nio­nym do urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go w wymia­rze prze­kra­cza­ją­cym 26 dni robo­czych lub do urlo­pu dodat­ko­we­go na pod­sta­wie odręb­nych prze­pi­sów. Jed­nak­że, gdy wymiar urlo­pu przy­zna­wa­ne­go na pod­sta­wie odręb­nych prze­pi­sów jest niż­szy niż 10 dni robo­czych zamiast tego urlo­pu przy­słu­gu­je dodat­ko­we 10 dni urlo­pu przy­zna­wa­ne oso­bom niepełnosprawnym.

• Pra­wo, przy­słu­gu­ją­ce oso­bom posia­da­ją­cym orze­cze­nie o nie­peł­no­spraw­no­ści w stop­niu umiar­ko­wa­nym lub znacz­nym, do zwol­nie­nia od pra­cy za wyna­gro­dze­niem w celu uczest­nic­twa w tur­nu­sie reha­bi­li­ta­cyj­nym lub wyko­na­nia spe­cja­li­stycz­nych badań lekar­skich zabie­gów lecz­ni­czych lub uspraw­nia­ją­cych, a tak­że w celu uzy­ska­nia zaopa­trze­nia orto­pe­dycz­ne­go lub jego napra­wy, jeże­li czyn­no­ści te nie mogą być wyko­na­ne poza godzi­na­mi pracy.

Oso­ba o znacz­nym lub umiar­ko­wa­nym stop­niu nie­peł­no­spraw­no­ści ma pra­wo do zwol­nie­nia od pra­cy z zacho­wa­niem pra­wa do wyna­gro­dze­nia:
— w wymia­rze do 21 dni robo­czych w celu uczest­ni­cze­nia w tur­nu­sie reha­bi­li­ta­cyj­nym, nie czę­ściej niż raz w roku,
— w celu wyko­na­nia bada spe­cja­li­stycz­nych, zabie­gów lecz­ni­czych lub uspraw­nia­ją­cych, a tak­że w celu uzy­ska­nia zaopa­trze­nia orto­pe­dycz­ne­go lub jego napra­wy, jeże­li czyn­no­ści te nie mogą być wyko­na­ne poza godzi­na­mi pracy.

Wyna­gro­dze­nie za czas zwol­nień od pra­cy, o któ­rych mowa powy­żej, obli­cza się jak ekwi­wa­lent pie­nięż­ny za urlop wypo­czyn­ko­wy. Łącz­ny wymiar dodat­ko­we­go urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go przy­zna­wa­ne­go oso­bom nie­peł­no­spraw­nym i zwol­nie­nia od pra­cy w celu uczest­nic­twa w tur­nu­sie rehabilitacyjnym.

Opra­co­wa­no na pod­sta­wie Usta­wy o reha­bi­li­ta­cji zawo­do­wej i spo­łecz­nej oraz zatrud­nia­nia osób nie­peł­no­spraw­nych (Dz. U. z 2011 nr 127 poz. 721 z póź­niej­szy­mi zmianami.)

Anna Rzy­mek – Sto­wa­rzy­sze­nie Dobrej Nadziei