Oni robią to tak! Część 2

Sytu­acja osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią w Kra­ko­wie – 2014 r.

Kata­rzy­na Rozbicka

Dia­na Popik – Roczkalska

1. Trans­port i komunikacja:

• MPK:

Auto­bu­sy nisko­wej­ścio­we i nisko­po­dło­go­we, spe­cjal­ne porę­cze i zapo­wie­dzi gło­so­we to tyl­ko wybra­ne udo­god­nie­nia dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią, jakie sto­su­je kra­kow­ski ope­ra­tor komu­ni­ka­cji miej­skiej. Obec­nie oko­ło 50% tram­wa­jów oraz wszyst­kie auto­bu­sy jeż­dżą­ce po Kra­ko­wie to pojaz­dy nisko­po­dło­go­we – więk­szość takich pojaz­dów ma jed­no­cze­śnie moż­li­wość obni­że­nia rucho­me­go wej­ścia, co w jesz­cze więk­szym stop­niu uła­twia podró­żo­wa­nie oso­bom z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Oprócz niskiej pod­ło­gi, auto­bu­sy i tram­wa­je wypo­sa­żo­ne są w spe­cjal­ne porę­cze przy drzwiach, któ­re uła­twia­ją wsia­da­nie. Wewnątrz pojaz­dów znaj­du­je się wydzie­lo­na prze­strzeń prze­zna­czo­na dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią rucho­wą, jeż­dżą­cych na wóz­kach, gdzie rów­nież na odpo­wied­niej wyso­ko­ści zamon­to­wa­ne są porę­cze z przy­ci­ska­mi. Aby uła­twić podró­żo­wa­nie nie­wi­do­mym i nie­do­wi­dzą­cym w kra­kow­skich pojaz­dach komu­ni­ka­cji miej­skiej wpro­wa­dzo­no rów­nież gło­so­we zapo­wia­da­nie przy­stan­ków. Roz­wią­za­nia pomoc­ne oso­bom z nie­peł­no­spraw­no­ścią zosta­ły rów­nież zasto­so­wa­ne na nie­któ­rych przy­stan­kach – spe­cjal­na chro­po­wa­ta nawierzch­nia infor­mu­je oso­by nie­wi­do­me o zbli­ża­niu się do kra­wę­dzi przystanku.

W kra­kow­skim MPK oso­bom z nie­peł­no­spraw­no­ścią posia­da­ją­cym orze­cze­nie o znacz­nym stop­niu nie­peł­no­spraw­no­ści lub cał­ko­wi­tej nie­zdol­no­ści do pra­cy i samo­dziel­nej egzy­sten­cji oraz ich opie­ku­nom przy­słu­gu­ją upraw­nie­nia do bez­płat­nych prze­jaz­dów. Ulga ta przy­słu­gu­je rów­nież oso­bom nie­wi­do­mym wraz z prze­wod­ni­kiem towa­rzy­szą­cym im w pojeź­dzie, oso­bom z nie­peł­no­spraw­no­ścią rucho­wą w stop­niu umiar­ko­wa­nym lub cał­ko­wi­cie nie­zdol­nym do pra­cy, oso­bom nie­peł­no­spraw­nym z upo­śle­dze­niem umy­sło­wym z orze­cze­niem o umiar­ko­wa­nym stop­niu niepełnosprawności.

• Dwo­rzec Głów­ny PKP

Kra­kow­ski dwo­rzec PKP inte­gru­je kolej lokal­ną, dale­ko­bież­ną, pod­ziem­ny tram­waj miej­ski, dwo­rzec auto­bu­so­wy i auto­bu­sy miej­skie. W nowo­cze­snej prze­strze­ni obsłu­gi podróż­nych pasa­że­ro­wie mogą sko­rzy­stać z sze­ro­kie­go wachla­rza usług. Znaj­du­ją się tam nie tyl­ko kasy bile­to­we, cen­tra obsłu­gi klien­ta i punk­ty infor­ma­cyj­ne, ale i loka­le gastro­no­micz­ne oraz kawiar­nie – wszyst­kie te miej­sca są dosto­so­wa­ne do potrzeb osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Dwo­rzec został wypo­sa­żo­ny w ozna­cze­nia pod­ło­go­we dla osób nie­wi­do­mych i nie­do­wi­dzą­cych, uła­twia­ją­ce poru­sza­nie się po całym obiek­cie. Zain­sta­lo­wa­no rów­nież 15 bie­gów scho­dów rucho­mych oraz 10 wind uła­twia­ją­cych komu­ni­ka­cję pomię­dzy pozio­mem dwor­ca a pero­na­mi i parkingiem.

• Lot­ni­sko im. Jana Paw­ła II w Kra­ko­wie – Bali­cach:

Port lot­ni­czy oraz wszyst­kie linie lot­ni­cze udzie­la­ją oso­bom nie­peł­no­spraw­nym bez­płat­nej pomo­cy oraz zapew­nie­nia im odpo­wied­nich udo­god­nień zgod­nych z wymo­ga­mi UE.

Na tere­nie lot­ni­ska funk­cjo­nu­je spe­cjal­na “nie­bie­ska ścież­ka”, czy­li sys­tem dedy­ko­wa­nych ozna­czeń uła­twia­ją­cy oso­bom nie­peł­no­spraw­nym poru­sza­nie się po lot­ni­sku oraz dojazd do obiek­tów ter­mi­na­lo­wych. Dodat­ko­wym udo­god­nie­niem są tzw. „help point” – punk­ty przy­wo­ław­cze pozwa­la­ją­ce na bez­po­śred­nie wezwa­nie przez oso­bę z nie­peł­no­spraw­no­ścią spe­cjal­nej asy­sty. Punk­ty te są wyraź­nie ozna­czo­ne oraz roz­miesz­czo­ne na tere­nie ter­mi­na­li oraz dróg doj­ścia do nich. W każ­dym z ter­mi­na­li znaj­du­je się punkt pomo­cy dla osób nie­peł­no­spraw­nych. W punk­tach tych, ozna­czo­nych odpo­wied­ni­mi sym­bo­la­mi i wypo­sa­żo­nych w urzą­dze­nia przy­wo­ław­cze, oso­ba nie­peł­no­spraw­na może zgło­sić swo­je przy­by­cie na lot­ni­sko. Po zgło­sze­niu pasa­że­rem zaj­mu­je się pra­cow­nik asy­sty, któ­ry poma­ga mu w przej­ściu przez wszyst­kie pro­ce­du­ry lot­ni­sko­we. Infor­ma­cje o lotach oraz inne komu­ni­ka­ty w ter­mi­na­lach poja­wia­ją się w for­mie wizu­al­nej na ekra­nach oraz w for­mie dźwię­ko­wej za pośred­nic­twem sys­te­mu nagło­śnie­nia lot­ni­ska, co sta­no­wi szcze­gól­ne udo­god­nie­nie dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią słu­cho­wą lub wzro­ko­wą. Na tere­nie por­tu lot­ni­cze­go znaj­du­ją się miej­sca zare­zer­wo­wa­ne, zapro­jek­to­wa­ne z myślą o oso­bach nie­peł­no­spraw­nych. Sta­no­wią one udo­god­nie­nie dla pasa­że­rów ocze­ku­ją­cych na odpra­wę lub kolej­ny etap podró­ży. W czę­ści ogól­no­do­stęp­nej ter­mi­na­li znaj­du­ją się tele­fo­ny przy­sto­so­wa­ne do użyt­ku osób nie­peł­no­spraw­nych. Wszyst­kie win­dy na lot­ni­sku są przy­ja­zne oso­bom nie­peł­no­spraw­nym, posia­da­ją infor­ma­cję wizu­al­ną, umoż­li­wia­ją kom­for­to­we prze­miesz­cza­nie się pomię­dzy róż­ny­mi poziomami.

1. Miej­ski Ośro­dek Pomo­cy Spo­łecz­nej w Kra­ko­wie po raz trze­ci reali­zu­je pro­gram „Aktyw­ny Samo­rząd”, w ramach któ­re­go przy­zna­wa­na jest pomoc dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Pro­gram finan­so­wa­ny jest ze środ­ków PFRON. W ramach tego pro­gra­mu oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią mogą uzyskać:

• pomoc w zaku­pie i mon­ta­żu oprzy­rzą­do­wa­nia do posia­da­ne­go pojazdu,
• pomoc w uzy­ska­niu pra­wa jaz­dy kate­go­rii B,
• pomoc w zaku­pie sprzę­tu elek­tro­nicz­ne­go lub jego ele­men­tów oraz oprogramowania,
• dofi­nan­so­wa­nie szko­leń w zakre­sie obsłu­gi naby­te­go w ramach pro­gra­mu sprzę­tu elek­tro­nicz­ne­go i oprogramowania,
• pomoc w zaku­pie wóz­ka o napę­dzie elektrycznym,
• pomoc w utrzy­ma­niu spraw­no­ści tech­nicz­nej posia­da­ne­go wóz­ka o napę­dzie elektrycznym,
• pomoc w zaku­pie pro­te­zy koń­czy­ny, w któ­rej zasto­so­wa­no nowo­cze­sne roz­wią­za­nia techniczne,
• pomoc w utrzy­ma­niu spraw­no­ści tech­nicz­nej posia­da­nej pro­te­zy kończyny,
• pomoc w utrzy­ma­niu aktyw­no­ści zawo­do­wej poprzez zapew­nie­nie opie­ki dla oso­by zależ­nej (np. opła­ta za pobyt dziec­ka w przedszkolu),
• pomoc w uzy­ska­niu wykształ­ce­nia wyż­sze­go (opła­ta za naukę, doda­tek na pokry­cie kosz­tów kształ­ce­nia, doda­tek na uisz­cze­nie opła­ty za prze­pro­wa­dze­nie prze­wo­du doktorskiego).

Ter­min przyj­mo­wa­nia wnio­sków będzie trwał od 12.03. do 30.09.2014 roku.

1. Szkol­nic­two:

Uczel­nie wyż­sze są w więk­szo­ści przy­pad­ków przy­sto­so­wa­ne do potrzeb osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Ze wzglę­du na spe­cy­fi­kę zabu­do­wy mia­sta i roz­miesz­cze­nie poszcze­gól­nych wydzia­łów i insty­tu­tów uczel­ni w budyn­kach w róż­nych dziel­ni­cach, zaję­cia dla stu­den­tów tego wyma­ga­ją­cych orga­ni­zo­wa­ne są po bez­po­śred­nich kon­sul­ta­cjach z wła­ści­wym wydzia­łem, na któ­rym uczy się stu­dent. Wszyst­kie uczel­nie wyż­sze posia­da­ją swo­je­go rzecz­ni­ka ds. stu­den­tów nie­peł­no­spraw­nych, biu­ro ds. pomo­cy stu­den­tom nie­peł­no­spraw­nym, a tak­że porad­nie dla stu­den­tów, w któ­rych mogą otrzy­mać bez­płat­ną pomoc praw­ną, admi­ni­stra­cyj­ną i socjal­ną, dot. zakwa­te­ro­wa­nia w aka­de­mi­ku, dopłat, sty­pen­diów czy pomoc w zała­twia­niu spraw admi­ni­stra­cyj­nych na uczelni.

W Kra­ko­wie funk­cjo­nu­ją 24 szko­ły spe­cjal­ne oraz 9 przed­szko­li i oddzia­łów przed­szkol­nych przy zespo­łach szkół specjalnych.

1. Infra­struk­tu­ra:

Oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią, posia­da­ją­ce Kar­tę Par­kin­go­wą, poru­sza­ją­ce się po Kra­ko­wie samo­cho­dem, mogą par­ko­wać z ulgą w stre­fach płat­ne­go par­ko­wa­nia obo­wią­zu­ją­cą w poszcze­gól­nych dziel­ni­cach mia­sta. Oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią mogą rów­nież wyku­pić ulgo­wy Abo­na­ment Posto­jo­wy, któ­re­go waż­ność może wyno­sić od 1 do 12 miesięcy.

1. Kul­tu­ra, rekre­acja i sport: 

W Kra­ko­wie funk­cjo­nu­je Cen­trum Infor­ma­cji Kul­tu­ral­nej Osób Nie­peł­no­spraw­nych zlo­ka­li­zo­wa­ne przy Gale­rii „Stań­czyk”, w któ­rym moż­na uzy­skać infor­ma­cje na temat cie­ka­wych imprez oraz wyda­rzeń kul­tu­ral­nych oraz otrzy­mać „Nie­zbęd­nik nie­peł­no­spraw­ne­go tury­sty”, zawie­ra­ją­cy opis zabyt­ków, jak i obiek­tów kul­tu­ral­nych pod wzglę­dem ich dostęp­no­ści dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Szcze­gó­ło­we infor­ma­cje na temat poru­sza­nia się nie­peł­no­spraw­nych tury­stów po Kra­ko­wie moż­na zna­leźć na stro­nie inter­ne­to­wej: www.niepelnosprawni.pl – moż­na tam zna­leźć inter­ne­to­wą wer­sję prze­wod­ni­ka po Kra­ko­wie „Tury­sty­ka bez barier — Kra­ków”, któ­ry oprócz opi­su naj­bar­dziej inte­re­su­ją­cych tras tury­stycz­nych, zawie­ra tak­że prak­tycz­ne infor­ma­cje na temat trans­por­tu miej­skie­go, waż­nych tele­fo­nów oraz pole­ca­nych miejsc noclegowych.

- Dro­ga Kró­lew­ska dla Nie­peł­no­spraw­ne­go Tury­sty – to pro­jekt zre­ali­zo­wa­ny przez Urząd Mia­sta Kra­ko­wa, któ­re­go celem było stwo­rze­nie atrak­cyj­nej tra­sy tury­stycz­nej dla osób z dys­funk­cja­mi wzro­ku oraz nie­peł­no­spraw­nych rucho­wo. Tra­sa pozwo­li tury­stom nie­peł­no­spraw­nym poznać naj­pięk­niej­sze zabyt­ki mia­sta za pomo­cą dwu­na­stu makiet usta­wio­nych w cen­trum Kra­ko­wa, przy naj­waż­niej­szych punk­tach tury­stycz­nych, takich jak: Bar­ba­kan, Bra­ma Flo­riań­ska czy Bazy­li­ka Mariacka.

- Fun­da­cja Stu­den­tów i Absol­wen­tów Aka­de­mii Gór­ni­czo Hut­ni­czej w Kra­ko­wie „Aca­de­mi­ca” orga­ni­zu­je zaję­cia spor­to­we dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią z zakresu:

• Koszy­ków­ki na wózkach,
• Szer­mier­ki na wózkach,
• Zajęć na basenie,
• Zajęć na siłowni.

- Cen­trum Tury­sty­ki Pod­wod­nej „Nauti­ca” zaj­mu­je się szko­le­niem nur­ków nie­peł­no­spraw­nych, jak rów­nież tury­sty­ką pod­wod­ną tych osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią , któ­re już zdo­by­ły patent nurkowy.

- Fun­da­cja Sztu­ki Osób Nie­peł­no­spraw­nych – funk­cjo­nu­je na tere­nie Kra­ko­wa od 20 lat. W swo­jej dzia­łal­no­ści sta­wia sobie za cel pro­mo­wa­nie twór­ców bez wzglę­du na rodzaj scho­rze­nia i wyni­ka­ją­cej stąd nie­spraw­no­ści. Fun­da­cja cyklicz­nie orga­ni­zu­je Mię­dzy­na­ro­do­we Bien­na­le Sztuk Pla­stycz­nych Osób Nie­peł­no­spraw­nych, wysta­wy indy­wi­du­al­ne i zbio­ro­we nie­peł­no­spraw­nych twór­ców ama­to­rów i pro­fe­sjo­na­li­stów. Fun­da­cja pro­wa­dzi rów­nież dzia­łal­ność wydaw­ni­czą – powsta­je tutaj kwar­tal­nik „Sło­wem i Kształ­tem”, zawie­ra­ją­cy pra­ce nie­peł­no­spraw­nych arty­stów. W ramach edu­ka­cji Fun­da­cja zało­ży­ła Stu­dium Wie­dzy o Sztu­ce dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią przy Poli­tech­ni­ce Krakowskiej.

- Urząd Mia­sta Kra­ko­wa uru­cho­mił spe­cjal­ny ser­wis inter­ne­to­wy na Miej­skiej Plat­for­mie Inter­ne­to­wej „Magicz­ny Kra­ków”, poświę­co­ny w cało­ści oso­bom z nie­peł­no­spraw­no­ścią: Kra­ków Bez Barier. W ser­wi­sie znaj­du­ją się aktu­al­ne infor­ma­cje doty­czą­ce wszyst­kich aspek­tów życia spo­łecz­no – kulturalnego.

Pro­ble­my:

Ze wzglę­du na spe­cy­fi­kę zabu­do­wy mia­sta oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią rucho­wą mają pro­ble­my ze swo­bod­nym poru­sza­niem się po wie­lu miej­scach o cha­rak­te­rze kul­tu­ral­nym roz­ryw­ko­wym czy han­dlo­wym. Wyni­ka to z umiej­sco­wie­nia wie­lu gale­rii, kin stu­dyj­nych, restau­ra­cji i pubów w loka­lach piw­nicz­nych, gdzie nie ist­nie­je moż­li­wość mon­ta­żu win­dy bądź pod­no­śni­ka. Skle­py i buti­ki, poza gale­ria­mi han­dlo­wy­mi, mają wąskie przej­ścia, małe przy­mie­rzal­nie, czę­sto są pię­tro­we i nie wypo­sa­żo­ne w win­dy, przez co unie­moż­li­wia­ją zaku­py oso­bie nie­peł­no­spraw­nej rucho­wo. Cen­trum mia­sta i wie­le budyn­ków w śród­mie­ściu to budyn­ki zabyt­ko­we, w któ­rych nie ma moż­li­wo­ści bez­in­wa­zyj­ne­go mon­ta­żu win­dy lub pod­no­śni­ka dla osób nie­peł­no­spraw­nych. Rynek Kra­kow­ski oraz uli­ce znaj­du­ją­ce się w jego sąsiedz­twie wyło­żo­ne są kost­ką bru­ko­wą lub mar­mu­ro­wą – jest to powierzch­nia bar­dzo śli­ska, nie­bez­piecz­na nawet dla w peł­ni spraw­nych osób, szcze­gól­nie pod­czas desz­czu czy opa­dów śnie­gu. Nie­ste­ty, sku­tecz­nie unie­moż­li­wia ona swo­bod­ne poru­sza­nie się oso­bom na wóz­kach, oso­bom o kulach czy oso­bom star­szym. Ukształ­to­wa­nie tere­nu oraz zabu­do­wa histo­rycz­na mia­sta spra­wia, że te pro­ble­my raczej nie zosta­ną rozwiązane.