Obecnie nazwa Złotniki Lubańskie kojarzy się większości mieszkańców regionu z popularną miejscowością letniskową, a także licznymi ośrodkami wypoczynkowymi położonymi na brzegach malowniczego jeziora złotnickiego. Wydawać się zatem może, iż historia miejscowości zaczęła się pisać dopiero po utworzeniu zapory na Kwisie w latach 1919 – 1924. Tak jednak nie jest, a dzieje Złotników sięgają przynajmniej połowy XVII wieku. Zdaniem wielu badaczy początki osadnictwa i powstanie w tym miejscu wsi związane są z okresem znacznie wcześniejszym.
Do powstania miejscowości przyczynił się ponoć sen właściciela zamku Czocha, Krzysztofa von Nostitza, któremu przyśniło się drzewo osypane szczerozłotym listowiem. Sen okazał się przynajmniej w części proroczy i około roku 1650 von Nostitz rozpoczął eksploatację złota w pobliżu dzisiejszej wsi… Złotonośne złoże okazało się jednak mizerne i już po kilku latach trzeba było zaniechać wydobycia.
Znacznie ważniejsza od zasobności złoża okazała się jednak sama gorączka złota, która sprawiła, że w roku 1662 miejscowość zdołała otrzymać prawa miejskie oraz w pięć lat później prawa wolnego miasta górniczego. Należy podkreślić, że w wieku XVII był to jedyny na pograniczu Śląska i Łużyc przypadek lokowania miasta na surowym korzeniu, a więc od podstaw.
Pierwszymi mieszkańcami Złotnik, zwanych kiedyś Złotym Snem byli uchodźcy religijni z Czech i Śląska. Duży procent osadników stanowili także szwenkfeldyści, czyli zwolennicy nauk mistyka Daniela Kacpra von Schwenckfelda żyjącego w latach 1490–1561, który głosił całkowitą wolność wyznania, tolerancję religijną i rozdział Kościoła od państwa.
Upadek górnictwa zahamował rozwój miasteczka. U schyłku XVII wieku tutejsi mieszkańcy zajęli się uprawą roli i tkactwem chałupniczym. W okresie międzywojennym Złotniki przekształciły się w miejscowość letniskową, ze względu na bliskość utworzonego w latach 1919–1924 r. sztucznego jeziora na Kwisie, co spowodowane było olbrzymią powodzią , jaka w lipcu 1897 nawiedziła tę część Śląska.
Obecna zabudowa Złotników Lubańskich pochodzi z lat 30-tych XIX wieku, gdyż pierwotna spłonęła w olbrzymim pożarze jaki miał miejsce w nocy z 27 na 28 sierpnia 1834 r. Była to najbardziej tragiczna noc w dziejach miejscowości. Zniszczeniu uległy wtedy niemal wszystkie złotnickie domy. Dzięki pomocy króla pruskiego i mieszczan leśniańskich już w 1835 r. udało się postawić nowe budynki z zachowaniem dawnego planu przestrzennego. Jednym z najbardziej znanych zabytków w Złotnikach Lubańskich oprócz ratusza i kościoła św. Józefa Oblata jest szubienica usytuowana na wzniesieniu w pobliżu drogi prowadzącej z Leśnej. Szubienicę zbudowano w roku 1707 z łamanego kamienia granitowego na miejscu starszej, zapewne drewnianej XVI-wiecznej konstrukcji.
Prace wykopaliskowe przeprowadzone w początkach XX wieku przez Edgara von Uechtritz, pana na pobliskim zamku Czocha, ujawniły we wnętrzu szubienicy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie liczne szczątki ludzkie, co wskazuje na fakt częstego użytkowania makabrycznej budowli. W latach 1971–1975 za zgodą ówczesnych władz konserwatorskich obiekt został poddany przebudowie , w wyniku czego powstała niewielka budowla stylizowany na średniowieczny zameczek, w którym mieści się sezonowo otwarta kawiarnia wraz z dyskoteką.
Swoisty zabytek stanowi rynek miejscowości z drewnianym w dużej części, opuszczonym i zaniedbanym ratuszem. Czworoboczny plac otaczają parterowe kamieniczki Wszystko tworzy jakby zatrzymany w czasie zespół architektoniczny, oddający ducha pruskiej dziewiętnastowiecznej prowincji.
Herb Złotników Lubańskich odzwierciedla górniczą historię miejscowości, którą zamieszkuje aktualnie dwustu kilkunastu stałych mieszkańców.