Pora­da nr 7

Witam Pań­stwa. Pro­szę o pil­na pora­dę praw­ną czy (…) może mi odmó­wić udzie­le­nia urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go od (…) do (…) (za 2012 r, 2013 r.) nie poda­jąc uza­sad­nie­nia. Dosko­na­le zna­ny jest mój stan zdro­wia jak też plan ubie­ga­nia się o przed­mio­to­wy urlop. W dniu (…) mija 182 dni moje­go poby­tu na zwol­nie­niu lekar­skim. Obec­nie prze­by­wam z pre­wen­cji ZUS w sana­to­rium w (…). W dniu (…) wystą­pi­łam o urlop dla pod­ra­to­wa­nia zdro­wia do (…). Nie mam jesz­cze decy­zji. Wobec powyż­sze­go wystą­pi­łam o przed­mio­to­wy urlop wypo­czyn­ko­wy gdyż mój stan zdro­wia nie pozwa­la jesz­cze na powrót do pra­cy (zaświad­cze­nie o sta­nie zdro­wia 5 leka­rzy). Upraw­nie­nia do urlo­pu dla pod­ra­to­wa­na zdro­wia wyklu­cza moż­li­wość ubie­ga­nia się o zasi­łek reha­bi­li­ta­cyj­ny. To już nie pierw­szy raz zła­ma­nia pra­wa pra­cy . Jestem oso­ba nie­peł­no­spraw­na w stop­niu umiar­ko­wa­nym od czerw­ca 2013 r. (mam zgo­dę wyko­ny­wa­nia pra­cy z medy­cy­ny Pra­cy) . Staż pra­cy 36 lat. Od 19 lat na sta­no­wi­sku (…). Bar­dzo pro­szę o pomoc w tej kwestii.Powrót mój może pogor­szyć mój stan zdro­wia i unie­moż­li­wić mi pra­ce jesz­cze 3 lat (…).

 


 

W odpo­wie­dzi na Pani pyta­nie stwier­dzić trze­ba w pierw­szej kolej­no­ści, że to pra­co­daw­ca decy­du­je o udzie­le­niu urlo­pu pra­cow­ni­ko­wi i jego ter­mi­nie, z tą popraw­ką, że oczy­wi­ście ist­nie­je obo­wią­zek udzie­le­nia pra­cow­ni­ko­wi urlo­pu w tym roku, w któ­rym uzy­skał do nie­go prawo.

Jed­nak­że, pra­cow­nik, któ­ry zło­żył wnio­sek o udzie­le­nie urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go nie­prze­wi­dzia­ne­go w pla­nie urlo­pów, nie może go wyko­rzy­stać bez wyraź­nej akcep­ta­cji pra­co­daw­cy. Poza tym korzy­sta­nie przez pra­cow­ni­ka z pra­wa do urlo­pu w sytu­acji, gdy z powo­du dłu­go­trwa­łej nie­obec­no­ści w pra­cy nie został obję­ty pla­nem urlo­pów, nie może nastą­pić w dowol­nym cza­sie, bez zgo­dy pra­co­daw­cy (pra­co­daw­ca nie jest zwią­za­ny wnio­skiem pra­cow­ni­ka zawie­ra­ją­cym pro­po­zy­cję ter­mi­nu udzie­le­nia urlo­pu : wyrok SN z 9 mar­ca 2011 r., II PK 240/10).

W Pani przy­pad­ku ist­nie­je jed­nak tak­że inny pro­blem wyni­ka­ją­cy z fak­tu, iż pozo­sta­je Pani na zwol­nie­niu lekar­skim. Jak wyni­ka z Pani listu, okres zasił­ko­wy koń­czy się w dniu (…), a urlop chcia­ła­by Pani roz­po­cząć w dniu (…).

Oczy­wi­ście, pra­cow­nik po dłuż­szym zwol­nie­niu cho­ro­bo­wym może udać się na zapla­no­wa­ny wcze­śniej urlop wypo­czyn­ko­wy po wcze­śniej­szym uzgod­nie­niu ter­mi­nu z pracodawcą.

W art. 229 § 2 kodek­su pra­cy usta­wo­daw­ca wska­zu­je, że jeże­li nie­zdol­ność do pra­cy z powo­du cho­ro­by trwa dłu­żej niż 30 dni, wte­dy pra­cow­nik pod­le­ga kon­tro­l­nym bada­niom lekar­skim w celu usta­le­nia zdol­no­ści do wyko­ny­wa­nia pra­cy na dotych­cza­so­wym sta­no­wi­sku. Z wyro­ku Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 20 mar­ca 2008 r., II PK 214/07 wyni­ka jed­nak, że gdy po zakoń­cze­niu zwol­nie­nia lekar­skie­go trwa­ją­ce­go powy­żej 30 dni pra­cow­nik chce wyko­rzy­stać zapla­no­wa­ny wcze­śniej urlop wypo­czyn­ko­wy, wów­czas nie musi naj­pierw wyko­ny­wać kon­tro­l­nych badań lekarskich.

W wyro­ku tym Sąd Naj­wyż­szy stwier­dził, że nie jest sprzecz­ne z prze­pi­sa­mi pra­wa pra­cy roz­po­czę­cie urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go bez­po­śred­nio po usta­niu nie­zdol­no­ści do pra­cy , któ­ra trwa­ła dłu­żej niż 30 dni i zosta­ła spo­wo­do­wa­na cho­ro­bą. Sąd pod­kre­ślił, że bada­nia lekar­skie wyko­ny­wa­ne po cho­ro­bie dłuż­szej niż 30 dni są potrzeb­ne do usta­le­nia zdol­no­ści pra­cow­ni­ka do wyko­ny­wa­nia pra­cy na jego dotych­cza­so­wym sta­no­wi­sku i „(…) już tyl­ko z tego powo­du nie moż­na przy­jąć, że nie­zbęd­nym warun­kiem roz­po­czę­cia urlo­pu jest prze­pro­wa­dze­nie kon­tro­l­nych badań lekar­skich”. W oma­wia­nym przy­pad­ku pra­cow­nik po dłuż­szym zwol­nie­niu cho­ro­bo­wym może udać się na zapla­no­wa­ny wcze­śniej urlop wypo­czyn­ko­wy po uzgod­nie­niu ter­mi­nu z pra­co­daw­cą. Zgo­da taka jest koniecz­na, ponie­waż pra­cow­nik nie może sobie sam udzie­lić wypo­czyn­ku jedy­nie powia­da­mia­jąc o tym pra­co­daw­cę. Takie dzia­ła­nie pra­cow­ni­ka jest nie­obec­no­ścią nie­uspra­wie­dli­wio­ną w pracy.

Jed­no­znacz­nym jest tak­że, że nie moż­na udzie­lić urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go pod­czas trwa­nia nie­zdol­no­ści do pra­cy. Moż­na przy­jąć, w związ­ku z zasa­dą nie­moż­no­ści roz­po­czy­na­nia urlo­pu w świę­to i inny dzień wol­ny od pra­cy, o ile nie jest on dniem pra­cy dla dane­go pra­cow­ni­ka, że gdy­by Pani roz­po­czę­ła urlop w dniu (…) to nie został­by naru­szo­ny prze­pis art. 229 § 2 kp, jed­nak nie była­by to kwe­stia jed­no­znacz­na. Jaki był­by bowiem Pani sta­tus w okre­sie mię­dzy (…)? Nie prze­by­wa­ła­by Pani na zwol­nie­niu, nie mia­ła­by Pani urlo­pu ani też nie świad­czy­ła pra­cy, w dodat­ku, jak Pani pisze, i tak jest Pani nadal nie­zdol­na do pra­cy. Per ana­lo­giam, bio­rąc pod uwa­gę unor­mo­wa­nia doty­czą­ce ocze­ki­wa­nia na orze­cze­nie ren­to­we bądź przy­zna­nie zasił­ku reha­bi­li­ta­cyj­ne­go przy­jąć nale­ży, że okres od (…) do wyda­nia decy­zji w przed­mio­cie udzie­le­nia urlo­pu dla pora­to­wa­nia zdro­wia trak­to­wa­ny był­by ewen­tu­al­nie jako okres uspra­wie­dli­wio­nej nie­obec­no­ści w pra­cy bez pra­wa do wynagrodzenia.

Nie­zbęd­ne jest tez przy­wo­ła­nie tez inne­go wyro­ku Sądu Najwyższego:

  1. Obo­wiąz­kiem pra­cow­ni­ka po usta­niu powo­dów nie­obec­no­ści wska­za­nych w art. 229 § 2 k.p., a więc nie­zdol­no­ści do pra­cy trwa­ją­cej dłu­żej niż 30 dni z powo­du cho­ro­by, jest sta­wie­nie się do pra­cy i zgło­sze­nie goto­wo­ści jej wyko­ny­wa­nia. Uchy­le­nie się od tego obo­wiąz­ku pocią­ga za sobą sku­tek po stro­nie pra­co­daw­cy w posta­ci unie­moż­li­wie­nia mu reali­za­cji obo­wiąz­ku skie­ro­wa­nia pra­cow­ni­ka na kon­tro­l­ne bada­nia lekarskie.
  2. Nie­obec­ność pra­cow­ni­ka w pierw­szym dniu po upły­wie cho­ro­by może sta­no­wić, w przy­pad­ku bra­ku uspra­wie­dli­wio­nych przy­czyn tej nie­obec­no­ści, pod­sta­wę do roz­wią­za­nia umo­wy o pra­cę w myśl art. 52 § 1 pkt 1 k.p.
  3. Swo­isty spo­sób udzie­la­nia czę­ści urlo­pu o któ­rej mowa w art. 167 § 2 kp nie czy­ni jej odręb­ną od urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go, a zatem nie ma pod­staw, aby twier­dzić, że tej czę­ści urlo­pu pra­co­daw­ca obo­wią­za­ny jest udzie­lić pra­cow­ni­ko­wi tak­że w sytu­acji, w któ­rej udzie­le­nie urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go jest praw­nie nie­sku­tecz­ne, a taką jest nie­zdol­ność pra­cow­ni­ka do pra­cy z powo­du cho­ro­by (wyrok SN z 29 paź­dzier­ni­ka 2007 r., II PK 54/07).

Dodać tu trze­ba, że na bada­nia lekar­skie kie­ru­je pra­co­daw­ca, pra­cow­nik nie ma obo­wiąz­ku przed­kła­da­nia zaświad­cze­nia o zdol­no­ści do pracy.

Nie­zbęd­ne jest tak­że wska­za­nie, że w Pani przy­pad­ku będzie mógł być ewen­tu­al­nie sto­so­wa­ny (…), a więc tyl­ko w przy­pad­ku trwa­łej utra­ty zdol­no­ści fizycz­nej lub psy­chicz­nej do pra­cy na zaj­mo­wa­nym sta­no­wi­sku, jeże­li nie ma moż­li­wo­ści prze­nie­sie­nia (…) do innej pra­cy, odpo­wied­niej do jego sta­nu zdro­wia i kwa­li­fi­ka­cji zawo­do­wych, albo gdy (…) odma­wia przej­ścia do takiej pra­cy będzie moż­li­we roz­wią­za­nie z Panią sto­sun­ku pracy.

Jeże­li zaś oka­za­ło­by się, że jest Pani nie­zdol­na do pra­cy, ale z powo­du innej cho­ro­by, niż ta dotych­cza­so­wa, okres zasił­ko­wy liczo­ny będzie od nowa.

Jesz­cze jed­na uwa­ga: w przy­pad­ku urlo­pu na żąda­nie (art. 1672 kp) przy­ję­to powszech­nie w dok­try­nie i orzecz­nic­twie, że nie­zbęd­ne jest wyka­za­nie się w takim przy­pad­ku zdol­no­ścią do pracy.

Reasu­mu­jąc:

  • I. Pra­co­daw­ca może odmó­wić udzie­le­nia urlo­pu pra­cow­ni­ko­wi w okre­ślo­nym ter­mi­nie, w spra­wie takiej brak jest moż­li­wo­ści wystą­pie­nia z rosz­cze­niem. Rosz­cze­nie powsta­je w momen­cie odmo­wy udzie­le­nia urlo­pu w ogó­le w sytu­acji, gdy­by powsta­ło upraw­nie­nie (wyma­gal­ność rosz­cze­nia o udzie­le­nie urlo­pu wypo­czyn­ko­we­go powsta­je z koń­cem roku kalen­da­rzo­we­go, za któ­ry urlop przysługiwał).
  • II. O ile zosta­ła­by Pani uzna­na za nie­zdol­ną do pra­cy w try­bie badań, o któ­rych mowa w art. 229 § 2 kp (po skie­ro­wa­niu przez pra­co­daw­cę), wyłą­cza­ło­by to moż­li­wość udzie­le­nia urlo­pu – jak pod­no­si­łem wyżej, z wyjąt­kiem sytu­acji, gdy­by roz­po­czy­nał­by się bez­po­śred­nio po usta­niu zwol­nie­nia lekar­skie­go i był zaak­cep­to­wa­ny przez pracodawcę.
  • III. Żad­na oko­licz­ność, nawet nie udzie­le­nie urlo­pu w ogó­le w danym roku czy też – zale­głe­go – do koń­ca pierw­sze­go kwar­ta­łu następ­ne­go roku kalen­da­rzo­we­go nie upraw­nia pra­cow­ni­ka do roz­po­czę­cia po tym ter­mi­nie urlo­pu bez zgo­dy pra­co­daw­cy (Wyrok SN z 5 grud­nia 2000 r., I PKN 121/00).
  • IV. W Pani przy­pad­ku rosz­cze­nie o zale­gły urlop za rok 2012 r. mogło­by zaist­nieć dopie­ro w sytu­acji, gdy­by uzna­na Pani zosta­ła za zdol­ną do pracy.

W przy­pad­ku dal­szych wąt­pli­wo­ści pro­si­my o kon­takt.
Adwo­kat Jacek Siejka.