Witam Państwa. Proszę o pilna poradę prawną czy (…) może mi odmówić udzielenia urlopu wypoczynkowego od (…) do (…) (za 2012 r, 2013 r.) nie podając uzasadnienia. Doskonale znany jest mój stan zdrowia jak też plan ubiegania się o przedmiotowy urlop. W dniu (…) mija 182 dni mojego pobytu na zwolnieniu lekarskim. Obecnie przebywam z prewencji ZUS w sanatorium w (…). W dniu (…) wystąpiłam o urlop dla podratowania zdrowia do (…). Nie mam jeszcze decyzji. Wobec powyższego wystąpiłam o przedmiotowy urlop wypoczynkowy gdyż mój stan zdrowia nie pozwala jeszcze na powrót do pracy (zaświadczenie o stanie zdrowia 5 lekarzy). Uprawnienia do urlopu dla podratowana zdrowia wyklucza możliwość ubiegania się o zasiłek rehabilitacyjny. To już nie pierwszy raz złamania prawa pracy . Jestem osoba niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym od czerwca 2013 r. (mam zgodę wykonywania pracy z medycyny Pracy) . Staż pracy 36 lat. Od 19 lat na stanowisku (…). Bardzo proszę o pomoc w tej kwestii.Powrót mój może pogorszyć mój stan zdrowia i uniemożliwić mi prace jeszcze 3 lat (…).
W odpowiedzi na Pani pytanie stwierdzić trzeba w pierwszej kolejności, że to pracodawca decyduje o udzieleniu urlopu pracownikowi i jego terminie, z tą poprawką, że oczywiście istnieje obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu w tym roku, w którym uzyskał do niego prawo.
Jednakże, pracownik, który złożył wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego nieprzewidzianego w planie urlopów, nie może go wykorzystać bez wyraźnej akceptacji pracodawcy. Poza tym korzystanie przez pracownika z prawa do urlopu w sytuacji, gdy z powodu długotrwałej nieobecności w pracy nie został objęty planem urlopów, nie może nastąpić w dowolnym czasie, bez zgody pracodawcy (pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika zawierającym propozycję terminu udzielenia urlopu : wyrok SN z 9 marca 2011 r., II PK 240/10).
W Pani przypadku istnieje jednak także inny problem wynikający z faktu, iż pozostaje Pani na zwolnieniu lekarskim. Jak wynika z Pani listu, okres zasiłkowy kończy się w dniu (…), a urlop chciałaby Pani rozpocząć w dniu (…).
Oczywiście, pracownik po dłuższym zwolnieniu chorobowym może udać się na zaplanowany wcześniej urlop wypoczynkowy po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z pracodawcą.
W art. 229 § 2 kodeksu pracy ustawodawca wskazuje, że jeżeli niezdolność do pracy z powodu choroby trwa dłużej niż 30 dni, wtedy pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2008 r., II PK 214/07 wynika jednak, że gdy po zakończeniu zwolnienia lekarskiego trwającego powyżej 30 dni pracownik chce wykorzystać zaplanowany wcześniej urlop wypoczynkowy, wówczas nie musi najpierw wykonywać kontrolnych badań lekarskich.
W wyroku tym Sąd Najwyższy stwierdził, że nie jest sprzeczne z przepisami prawa pracy rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy , która trwała dłużej niż 30 dni i została spowodowana chorobą. Sąd podkreślił, że badania lekarskie wykonywane po chorobie dłuższej niż 30 dni są potrzebne do ustalenia zdolności pracownika do wykonywania pracy na jego dotychczasowym stanowisku i „(…) już tylko z tego powodu nie można przyjąć, że niezbędnym warunkiem rozpoczęcia urlopu jest przeprowadzenie kontrolnych badań lekarskich”. W omawianym przypadku pracownik po dłuższym zwolnieniu chorobowym może udać się na zaplanowany wcześniej urlop wypoczynkowy po uzgodnieniu terminu z pracodawcą. Zgoda taka jest konieczna, ponieważ pracownik nie może sobie sam udzielić wypoczynku jedynie powiadamiając o tym pracodawcę. Takie działanie pracownika jest nieobecnością nieusprawiedliwioną w pracy.
Jednoznacznym jest także, że nie można udzielić urlopu wypoczynkowego podczas trwania niezdolności do pracy. Można przyjąć, w związku z zasadą niemożności rozpoczynania urlopu w święto i inny dzień wolny od pracy, o ile nie jest on dniem pracy dla danego pracownika, że gdyby Pani rozpoczęła urlop w dniu (…) to nie zostałby naruszony przepis art. 229 § 2 kp, jednak nie byłaby to kwestia jednoznaczna. Jaki byłby bowiem Pani status w okresie między (…)? Nie przebywałaby Pani na zwolnieniu, nie miałaby Pani urlopu ani też nie świadczyła pracy, w dodatku, jak Pani pisze, i tak jest Pani nadal niezdolna do pracy. Per analogiam, biorąc pod uwagę unormowania dotyczące oczekiwania na orzeczenie rentowe bądź przyznanie zasiłku rehabilitacyjnego przyjąć należy, że okres od (…) do wydania decyzji w przedmiocie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia traktowany byłby ewentualnie jako okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy bez prawa do wynagrodzenia.
Niezbędne jest tez przywołanie tez innego wyroku Sądu Najwyższego:
- Obowiązkiem pracownika po ustaniu powodów nieobecności wskazanych w art. 229 § 2 k.p., a więc niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni z powodu choroby, jest stawienie się do pracy i zgłoszenie gotowości jej wykonywania. Uchylenie się od tego obowiązku pociąga za sobą skutek po stronie pracodawcy w postaci uniemożliwienia mu realizacji obowiązku skierowania pracownika na kontrolne badania lekarskie.
- Nieobecność pracownika w pierwszym dniu po upływie choroby może stanowić, w przypadku braku usprawiedliwionych przyczyn tej nieobecności, podstawę do rozwiązania umowy o pracę w myśl art. 52 § 1 pkt 1 k.p.
- Swoisty sposób udzielania części urlopu o której mowa w art. 167 § 2 kp nie czyni jej odrębną od urlopu wypoczynkowego, a zatem nie ma podstaw, aby twierdzić, że tej części urlopu pracodawca obowiązany jest udzielić pracownikowi także w sytuacji, w której udzielenie urlopu wypoczynkowego jest prawnie nieskuteczne, a taką jest niezdolność pracownika do pracy z powodu choroby (wyrok SN z 29 października 2007 r., II PK 54/07).
Dodać tu trzeba, że na badania lekarskie kieruje pracodawca, pracownik nie ma obowiązku przedkładania zaświadczenia o zdolności do pracy.
Niezbędne jest także wskazanie, że w Pani przypadku będzie mógł być ewentualnie stosowany (…), a więc tylko w przypadku trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, jeżeli nie ma możliwości przeniesienia (…) do innej pracy, odpowiedniej do jego stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, albo gdy (…) odmawia przejścia do takiej pracy będzie możliwe rozwiązanie z Panią stosunku pracy.
Jeżeli zaś okazałoby się, że jest Pani niezdolna do pracy, ale z powodu innej choroby, niż ta dotychczasowa, okres zasiłkowy liczony będzie od nowa.
Jeszcze jedna uwaga: w przypadku urlopu na żądanie (art. 1672 kp) przyjęto powszechnie w doktrynie i orzecznictwie, że niezbędne jest wykazanie się w takim przypadku zdolnością do pracy.
Reasumując:
- I. Pracodawca może odmówić udzielenia urlopu pracownikowi w określonym terminie, w sprawie takiej brak jest możliwości wystąpienia z roszczeniem. Roszczenie powstaje w momencie odmowy udzielenia urlopu w ogóle w sytuacji, gdyby powstało uprawnienie (wymagalność roszczenia o udzielenie urlopu wypoczynkowego powstaje z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługiwał).
- II. O ile zostałaby Pani uznana za niezdolną do pracy w trybie badań, o których mowa w art. 229 § 2 kp (po skierowaniu przez pracodawcę), wyłączałoby to możliwość udzielenia urlopu – jak podnosiłem wyżej, z wyjątkiem sytuacji, gdyby rozpoczynałby się bezpośrednio po ustaniu zwolnienia lekarskiego i był zaakceptowany przez pracodawcę.
- III. Żadna okoliczność, nawet nie udzielenie urlopu w ogóle w danym roku czy też – zaległego – do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego nie uprawnia pracownika do rozpoczęcia po tym terminie urlopu bez zgody pracodawcy (Wyrok SN z 5 grudnia 2000 r., I PKN 121/00).
- IV. W Pani przypadku roszczenie o zaległy urlop za rok 2012 r. mogłoby zaistnieć dopiero w sytuacji, gdyby uznana Pani została za zdolną do pracy.
W przypadku dalszych wątpliwości prosimy o kontakt.
Adwokat Jacek Siejka.