RPO: brak leków w apte­kach może zagra­żać nie tyl­ko zdro­wiu, ale i życiu pacjentów

W apte­kach wciąż bra­ku­je wie­lu lekarstw, zwłasz­cza wyda­wa­nych na recepty

Doty­czy to m.in. insu­li­ny, leków prze­ciw­pa­dacz­ko­wych, na nad­ci­śnie­nie, cho­ro­by tar­czy­cy, ast­mę czy aler­gie; zaczy­na też bra­ko­wać leków onko­lo­gicz­nych i neurologicznych

Bra­ki mogą powo­do­wać wydłu­że­nie kole­jek do leka­rzy w związ­ku z koniecz­no­ścią zmia­ny zapi­sa­ne­go wcze­śniej leku

Tym­cza­sem lek tzw. dru­gie­go czy trze­cie­go rzu­tu może nie gwa­ran­to­wać sku­tecz­nej tera­pii — a to może zagra­żać nie tyl­ko zdro­wiu, ale i życiu pacjentów

Rzecz­nik Praw Oby­wa­tel­skich wystą­pił do Mini­stra Zdro­wia w spra­wie utrzy­mu­ją­cej się nie­do­stęp­no­ści wie­lu lekarstw. Skło­ni­ły go do tego alar­mu­ją­ce donie­sie­nie mediów oraz tro­ska o zdro­wie i życie pacjentów. 

Dotych­czas Rzecz­nik nie podej­mo­wał dzia­łań w tej spra­wie. Miał bowiem na uwa­dze list Mini­stra Zdro­wia do Naczel­nej Izby Apte­kar­skiej z 10 lip­ca 2019 r., w któ­rym Łukasz Szu­mow­ski zapo­wia­dał ”zde­cy­do­wa­ne dzia­ła­nia” w celu roz­wią­za­nia pro­ble­mu. O jego nara­sta­niu świad­czą jed­nak nie­po­ko­ją­ce donie­sie­nia mediów.

324 defi­cy­to­we leki zna­la­zły się na liście pro­duk­tów lecz­ni­czych, środ­ków spo­żyw­czych spe­cjal­ne­go prze­zna­cze­nia żywie­nio­we­go czy wyro­bów medycz­nych zagro­żo­nych bra­kiem dostęp­no­ści, zawar­tej w załącz­ni­ku do obwiesz­cze­nia Mini­stra Zdro­wia z 5 lip­ca 2019 r. (Dzien­nik Urzę­do­wy Min., poz. 54).

Są na niej pro­duk­ty, któ­rych bra­ku­je co naj­mniej w 5 proc. aptek w danym woje­wódz­twie. Pacjen­ci mogą mieć pro­blem z zaku­pem zwłasz­cza nie­któ­rych rodza­jów insu­li­ny, leków prze­ciw­pa­dacz­ko­wych i prze­ciw­za­krze­po­wych, lekarstw na nad­ci­śnie­nie, cho­ro­by tar­czy­cy, ast­mę  czy aler­gie. Zaczy­na też bra­ko­wać leków onko­lo­gicz­nych i neu­ro­lo­gicz­nych. Na mini­ste­rial­nej liście znaj­du­ją się też szcze­pion­ki, m.in. chro­nią­ce przed bło­ni­cą, tęż­cem i krztu­ś­cem, odrą, świn­ką i różycz­ką oraz grypą.

Zgod­nie z dostęp­ny­mi infor­ma­cja­mi lista ta jest coraz dłuż­sza. Naczel­na Izba Apte­kar­ska zwra­ca uwa­gę na nie­do­stęp­ność pro­duk­tów lecz­ni­czych wyda­wa­nych na recep­ty w apte­kach ogólnodostępnych.

Np. w Toru­niu od kil­ku­na­stu dni wśród naj­bar­dziej popu­lar­nych leków nadal bra­ku­je leków na nad­ci­śnie­nie tęt­ni­cze, kro­pli do inha­la­cji, pasków do mie­rze­nia pozio­mu cukru i szcze­pio­nek. Podob­na sytu­acja jest w Ryb­ni­ku — pra­wie 90 proc. nie­do­stęp­nych leków jest waż­na dla mieszkańców.

- Moje oba­wy budzi rów­nież fakt, że brak leków w apte­ce może gene­ro­wać dal­sze pro­ble­my w sys­te­mie opie­ki zdro­wot­nej — pod­kre­śla Adam Bod­nar. Pacjen­ci, któ­rzy nie otrzy­ma­li leków w apte­ce, uda­ją się na wizy­ty do leka­rzy w celu zmia­ny zaor­dy­no­wa­ne­go spe­cy­fi­ku. Może to wydłu­żyć kolej­ki ocze­ku­ją­cych na lecze­nie oraz wpły­nąć na przyj­mo­wa­nie pacjen­tów już się w niej znajdujących.

Tym­cza­sem przed­sta­wi­ciel Naczel­nej Rady Lekar­skiej wska­zał, że w przy­pad­ku powro­tu pacjen­ta do leka­rza w celu zmia­ny lekar­stwa nie­kie­dy będzie to moż­li­we – ale na lek tzw. dru­gie­go czy trze­cie­go rzu­tu, któ­ry w oce­nie leka­rza nie gwa­ran­tu­je takiej samej sku­tecz­no­ści tera­peu­tycz­nej, jak pier­wot­nie zaordynowany.

W oce­nie Rzecz­ni­ka ozna­cza to, że pacjen­ci będą mie­li ogra­ni­czo­ny, bądź też wyłą­czo­ny, dostęp do pro­duk­tów lecz­ni­czych dają­cych gwa­ran­cję sku­tecz­no­ści tera­peu­tycz­nej. A to bez wąt­pie­nia może sta­no­wić zagro­że­nie dla ich zdro­wia, a w czę­ści przy­pad­ków — nawet życia.

Art. 68 Kon­sty­tu­cji gwa­ran­tu­je wszyst­kim oby­wa­te­lom, nie­za­leż­nie od ich sytu­acji mate­rial­nej, rów­ny dostęp do świad­czeń opie­ki zdro­wot­nej finan­so­wa­nej ze środ­ków publicz­nych. Wła­dze publicz­ne są obo­wią­za­ne do zapew­nie­nia szcze­gól­nej opie­ki zdro­wot­nej dzie­ciom, kobie­tom cię­żar­nym, oso­bom z nie­peł­no spraw­no­ścia­mi  i w pode­szłym wieku.

Jest to tzw. pra­wo pod­sta­wo­we, wyni­ka­ją­ce z przy­ro­dzo­nej i nie­zby­wal­nej god­no­ści każ­de­go czło­wie­ka, któ­re­go prze­strze­ga­nie wła­dza pań­stwo­wa ma obo­wią­zek chro­nić. Z obo­wiąz­ku rze­czy­wi­ste­go zapew­nie­nia przez wła­dze warun­ków reali­za­cji pra­wa do ochro­ny zdro­wia wyni­ka wymóg, że sys­tem ten jako całość musi być efektywny.

Rzecz­nik zwró­cił się do mini­stra Łuka­sza Szu­mow­skie­go o sta­no­wi­sko w spra­wie. Popro­sił też o infor­ma­cje, jakie dotych­czas pod­jął dzia­ła­nia dla popra­wy opi­sa­nej sytu­acji, a tak­że — zapo­bie­że­nia jej na  przyszłość.

V.7013.53.2019

za: rpo.gov.pol