Logo Karkonoskiego Sejmiku Osób niepełnosprawnych

Pla­no­wa­nie uni­wer­sal­ne, nadzie­ja czy mrzon­ka? Czy­li o senio­rach i nie­peł­no­spraw­nych w tzw. blokowiskach

Rzecznik Praw Oby stronaX400RPO ponow­nie upo­mi­na się o peł­ny dostęp osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi do obiek­tów uży­tecz­no­ści publicz­nej i domów wielorodzinnych 

  • Oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi i star­sze muszą mieć zagwa­ran­to­wa­ny real­ny, jak naj­szer­szy dostęp do obiek­tów uży­tecz­no­ści publicz­nej i wie­lo­ro­dzin­ne­go budow­nic­twa mieszkaniowego 
  • Cho­dzi tak­że o zapew­nie­nie egze­kwo­wa­nia obo­wiąz­ków z tym zwią­za­nych wobec wła­ści­cie­li i zarząd­ców budyn­ków już istniejących 
  • Rzecz­nik Praw Oby­wa­tel­skich wystą­pił w tej spra­wie do Mini­stra Inwe­sty­cji i Rozwoju 

Do Biu­ra RPO sta­le wpły­wa­ją skar­gi obra­zu­ją­ce man­ka­men­ty obec­nych ure­gu­lo­wań praw­nych i pro­ble­my pod wzglę­dem dostęp­no­ści w ist­nie­ją­cych już budyn­kach. Doty­czy to głów­nie osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi, osób star­szych i coraz mniej spraw­nych rucho­wo — miesz­ka­ją­cych w sta­rym budow­nic­twie w wie­lo­kon­dy­gna­cyj­nych budyn­kach komu­nal­nych, spół­dziel­czych i nale­żą­cych do wspól­not mieszkaniowych.

A prze­cież takich osób będzie coraz wię­cej z uwa­gi na sta­rze­nie się społeczeństwa.

RPO od daw­na widzi problem 

W 2013 r. RPO sygna­li­zo­wał Mini­stro­wi Trans­por­tu, Budow­nic­twa i Gospo­dar­ki Mor­skiej pro­blem bra­ku prze­pi­sów, któ­re były­by samo­dziel­ną pod­sta­wę praw­ną do dosto­so­wa­nia ist­nie­ją­cych obiek­tów budow­la­nych do potrzeb osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi. Zwra­cał tez uwa­gę, że prze­pi­sy obec­nie obo­wią­zu­ją­ce pod wie­lo­ma wzglę­da­mi libe­ra­li­zu­ją obo­wiąz­ki zwią­za­ne z przy­sto­so­wy­wa­niem obiek­tów budow­la­nych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Zwłasz­cza w świe­tle raty­fi­ko­wa­nej przez Pol­skę Kon­wen­cji o pra­wach osób nie­peł­no­spraw­nych zasad­ne i celo­we jest wpro­wa­dze­nie wobec wła­ści­cie­li i zarząd­ców budyn­ków uży­tecz­no­ści publicz­nej oraz budyn­ków miesz­kal­nic­twa wie­lo­ro­dzin­ne­go obo­wiąz­ku dzia­łań w celu likwi­da­cji prze­szkód w codzien­nej egzy­sten­cji osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi. — Pozwo­li­ło­by to wydat­nie przy­spie­szyć likwi­da­cję barier w inte­gra­cji spo­łecz­nej tej gru­py osób — wska­zał zastęp­ca RPO Sta­ni­sław Tro­ciuk w pismie do mini­stra Jerze­go Kwie­ciń­skie­go. Wprawdzie

Pra­wo budow­la­ne i odpo­wied­nie roz­po­rzą­dze­nie Mini­stra Infra­struk­tu­ry prze­wi­du­ją sze­reg obo­wiąz­ków w celu zapew­nie­nia nie­zbęd­nych warun­ków do korzy­sta­nia z budyn­ków przez oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią, lecz zda­niem Rzecz­ni­ka wyda­ją się one niewystarczające. 

S.Trociuk podał przy­kład miesz­kań­ca Zabrza — oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią rucho­wą — któ­ry miesz­ka w wie­lo­pię­tro­wym budyn­ku z 1979 r. z wiel­kiej pły­ty, gdzie nie ma pod­jaz­du dla wóz­ka inwa­lidz­kie­go. W wyni­ku dzia­łań Peł­no­moc­ni­ka Tere­no­we­go RPO w Kato­wi­cach Powia­to­wy Inspek­tor Nad­zo­ru Budow­la­ne­go w Zabrzu usta­lił, że budy­nek zre­ali­zo­wa­no bez zapew­nie­nia dostęp­no­ści dla osób na wóz­kach inwa­lidz­kich. PINB stwier­dził też, że brak jest obo­wiąz­ku dosto­so­wy­wa­nia ist­nie­ją­cych budyn­ków do wyma­gań doty­czą­cych zapew­nie­nia dostęp­no­ści dla osób z niepełnosprawnością.

Potwier­dza to ist­nie­nie poważ­ne­go pro­ble­mu sys­te­mo­we­go, któ­ry wyma­ga inter­wen­cji pra­wo­daw­cy — zazna­czył S. Trociuk.

RPO z uzna­niem przy­jął zaś ini­cja­ty­wę resor­tu Infra­struk­tu­ry i Budow­nic­twa z lip­ca 2017 doty­czą­cą opra­co­wa­nia „Stan­dar­dów dostęp­no­ści budyn­ków dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi mając na uwa­dze kon­cep­cję pro­jek­to­wa­nia uni­wer­sal­ne­go”. Celem tego porad­ni­ka jest wska­za­nie odpo­wied­nich roz­wią­zań w zakre­sie kom­plek­so­we­go dosto­so­wa­nia pro­jek­to­wa­nych budyn­ków do zróż­ni­co­wa­nych potrzeb ich użyt­kow­ni­ków, mając na uwa­dze zasa­dy tzw. pro­jek­to­wa­nia uniwersalnego.

S. Tro­ciuk zwró­cił się ponow­nie do mini­stra J. Kwie­ciń­skie­go o roz­wa­że­nie pod­ję­cia zmian legi­sla­cyj­nych, któ­re real­nie i w moż­li­wie naj­szer­szym zakre­sie umoż­li­wią dostęp osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi do obiek­tów uży­tecz­no­ści publicz­nej i wie­lo­ro­dzin­ne­go budow­nic­twa miesz­ka­nio­we­go oraz wpro­wa­dzą narzę­dzia umoż­li­wia­ją­ce egze­kwo­wa­nie takich obo­wiąz­ków wobec wła­ści­cie­li i zarząd­ców budynków.

Co prze­wi­du­je Konwencja 

Kon­wen­cja ONZ o pra­wach osób nie­peł­no­spraw­nych defi­niu­je poję­cie uni­wer­sal­ne­go pro­jek­to­wa­nia. Zobo­wią­zu­je też pań­stwa-stro­ny do popie­ra­nia tej zasa­dy przy two­rze­niu norm i wytycznych.

Uni­wer­sal­ne pro­jek­to­wa­nie ozna­cza pro­jek­to­wa­nie pro­duk­tów, śro­do­wi­ska, pro­gra­mów i usług w taki spo­sób, by były uży­tecz­ne dla wszyst­kich, w moż­li­wie naj­więk­szym stop­niu, bez potrze­by adap­ta­cji lub spe­cja­li­stycz­ne­go pro­jek­to­wa­nia (np. wej­ście do budyn­ku z pozio­mu grun­tu, bez scho­dów i potrze­by budo­wy podjazdu).

Pra­wo budow­la­ne naka­zu­je dostęp­ność nowych budyn­ków dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi, nie wyma­ga jed­nak sto­so­wa­nia zasad uni­wer­sal­ne­go pro­jek­to­wa­nia. W prak­ty­ce uwzględ­nia się jedy­nie dostęp­ność dla osób na wóz­kach — potrze­by np. osób nie­wi­do­mych są pomi­ja­ne. Wła­ści­cie­le budyn­ków wybu­do­wa­nych przed 1995 r. w ogó­le zaś nie mają obo­wiąz­ku likwi­da­cji barier architektonicznych.

Jesie­nią 2018 r. Komi­tet Praw Osób z Nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi, któ­ry moni­to­ru­je prze­strze­ga­nie Kon­wen­cji, zba­da spra­woz­da­nie pol­skie­go rzą­du z jej wdro­że­nia i wyda reko­men­da­cje dla Pol­ski. Jed­nym z pytań Komi­te­tu wobec Pol­ski było, czy prze­pi­sy ws. dostęp­no­ści budyn­ków dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi wpro­wa­dza­ją wymóg sto­so­wa­nia zasad uni­wer­sal­ne­go pro­jek­to­wa­nia oraz kary za ich nieuwzględnianie.

BPK.7215.11.2017

za: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-ponownie-upomina-sie-o-pelny-dostep-osob-z-niepelnosprawnosciami-do-obiektow-uzytecznosci-publicznej%20i%20domow