Logo Karkonoskiego Sejmiku Osób niepełnosprawnych

Depre­sja – infor­ma­cje podstawowe

1. Kry­te­ria diagnostyczne

Według ame­ry­kań­skiej kla­sy­fi­ka­cji cho­rób DSM-IV, aby zdia­gno­zo­wać u pacjen­ta wystą­pie­nie epi­zo­du depre­syj­ne­go, poja­wić się musi u nie­go przez co naj­mniej dwa tygo­dnie okres obni­żo­ne­go nastro­ju lub utra­ty zain­te­re­so­wa­nia wszyst­ki­mi nie­mal czyn­no­ścia­mi i pły­ną­cym z nich przy­jem­no­ściom (Wciór­ka, 2008). Oprócz tego, w tym samym cza­sie wystą­pić musi pięć lub wię­cej spo­śród wymie­nio­nych obja­wów (Wciór­ka, 2008):

  • - wyraź­ny wzrost lub spa­dek wagi
  • - bez­sen­ność lub nad­mier­na senność
  • - pogor­sze­nie pano­wa­nia nad rucha­mi ciała
  • - wra­że­nie zmęczenia
  • - poczu­cie wła­snej bez­war­to­ścio­wo­ści i winy
  • - spa­dek spraw­no­ści myśle­nia i koncentracji

2. Przy­czy­ny depresji

W świe­tle dzi­siej­szej wie­dzy przy­czy­ny zabu­rzeń depre­syj­nych podzie­lić moż­na na gene­tycz­ne, bio­lo­gicz­ne i psy­cho­lo­gicz­ne (Stre­lau, 2005).

Naj­ogól­niej rzecz ujmu­jąc, bio­lo­gicz­ne przy­czy­ny depre­sji wią­żą się z nie­pra­wi­dło­wym funk­cjo­no­wa­niem ośrod­ko­we­go ukła­du ner­wo­we­go (obni­że­nie pozio­mu sero­to­ni­ny, dopa­mi­ny i nora­dre­na­li­ny w mózgu) (Stre­lau, 2005). Mówi się wte­dy o tak zwa­nej depre­sji endo­gen­nej (Cier­piał­kow­ska, 2007). Co do przy­czyn gene­tycz­nych — bada­nia wyka­za­ły dzie­dzicz­ność nie­któ­rych rodza­jów depre­sji z jed­nych człon­ków rodzi­ny, na dru­gich (Stre­lau, 2005).

Gdy jed­nak przy­czy­ny dłu­go­trwa­łe­go, obni­żo­ne­go nastro­ju nie są zwią­za­ne ani z dzia­ła­niem ukła­du ner­wo­we­go, ani z wystę­po­wa­niem depre­sji u innych człon­ków rodzi­ny, mówi­my o tak zwa­nej depre­sji egzo­gen­nej, czy­li wywo­ła­nej czyn­ni­ka­mi zewnętrz­ny­mi, tzw. psy­cho­lo­gicz­ny­mi (Cier­piał­kow­ska, 2007). Na tych obja­wach sku­pi­my się nie­co dłu­żej. Do gru­py psy­cho­lo­gicz­nych czyn­ni­ków pro­wa­dzą­cych do wystą­pie­nia depre­sji zali­czyć może­my: niskie poczu­cie wła­snej war­to­ści (kom­plek­sy), pesy­mi­stycz­ne nasta­wie­nie do życia, poczu­cie bra­ku sen­su życia, lęk spo­łecz­ny – wyco­fa­nie z kon­tak­tów oraz czyn­ni­ki spo­łecz­ne: śmierć bli­skich osób, roz­wód, samot­ność, utra­ta pra­cy, udział w wypadku/katastrofie, kon­flik­ty rodzin­ne, dłu­go­trwa­ła cho­ro­ba, nie­peł­no­spraw­ność. Oso­ba cier­pią­ca na depre­sję naj­czę­ściej czu­je się w „nie naj­lep­szym nastro­ju”, by spo­ty­kać się towa­rzy­sko z inny­mi oso­ba­mi, nie chce roz­ma­wiać, uni­ka kon­tak­tu z ludĽmi, zosta­je więc zwy­kle w domu, co z kolei pogłę­bia jej nega­tyw­ny nastrój, i powo­du­je tzw. „błęd­ne koło depresji”.

Co wię­cej, według tak zwa­nej teo­rii wyuczo­nej bez­rad­no­ści Selig­ma­na, oso­by cho­ru­ją­ce na zabu­rze­nia afek­tyw­ne (zabu­rze­nia nastro­ju), z regu­ły przy­czy­ny pora­żek zazwy­czaj przy­pi­su­ją sobie samym, przy­czy­ny suk­ce­sów zaś – czyn­ni­kom zewnętrz­nym, a więc nie myślą, że uda­ło im się coś osią­gnąć, bo są zdol­ne, lecz mówią, że dany suk­ces zawdzię­cza­ją dobre­mu zrzą­dze­nio­wi losu lub pomo­cy innych osób (Selig­man, 1975).

3. Lecze­nie depresji

Efek­tyw­ne lecze­nie zabu­rzeń nastro­ju pole­ga na połą­cze­niu oddzia­ły­wań far­ma­ko­lo­gicz­nych i psy­cho­te­ra­peu­tycz­nych (Cza­ba­ła, 2006). Wśród kie­run­ków tera­peu­tycz­nych naj­czę­ściej wybie­ra się meto­dy pro­po­no­wa­ne przez nurt poznaw­czy, korzy­sta­ją­cy z poznaw­czej teo­rii depre­sji Bec­ka (Cza­ba­ła, 2006). Jej celem jest roz­po­zna­nie i zmia­na irra­cjo­nal­nych sche­ma­tów myślo­wych, leżą­cych u pod­staw zabu­rzeń nastro­ju (Cza­ba­ła, 2006).

Osta­tecz­ną for­mą pomo­cy cho­re­mu jest zasto­so­wa­nie elek­trow­strzą­sów; pro­po­nu­je się je jed­nak nie­zmier­nie rzad­ko i to tyl­ko wów­czas, gdy far­ma­ko­te­ra­pia zawo­dzi (Cza­ba­ła, 2006).

Opra­co­wa­ła: Joan­na Cha­chul­ska, psy­cho­log Cen­trum Infor­ma­cji i Wspar­cia Osób Nie­peł­no­spraw­nych Biblio­gra­fia:

Cier­piał­kow­ska, L. (2007). Psy­cho­pa­to­lo­gia. War­sza­wa: Scho­lar.
Cza­ba­ła, J.C. (2006). Czyn­ni­ki leczą­ce w psy­cho­te­ra­pii. War­sza­wa: PWN.
Selig­man, M. (1975). Hel­ples­sness: On depres­sion, Deve­lop­ment, and Death. San Fran­ci­sco:
W.H. Fre­eman.
Stre­lau, J. (2005). Pod­ręcz­nik aka­de­mic­ki tom III. Jed­nost­ka w spo­łe­czeń­stwie i ele­men­ty psy­cho­lo­gii sto­so­wa­nej. Gdańsk: GWP.
www.depresja.pl
Wciór­ka, J. (red.) (2008). Kry­te­ria dia­gno­stycz­ne według DSM-IV-TR. Wro­cław: Elsevier.