Euro­pa zacznie lepiej inwe­sto­wać w społeczeństwo?

Kry­zys gospo­dar­czy i zmia­ny demo­gra­ficz­ne spra­wia­ją, że ambit­ne cele zwią­za­ne z popra­wą sytu­acji oby­wa­te­li UE do roku 2020 są coraz mniej real­ne. W związ­ku z tym Komi­sja Euro­pej­ska opu­bli­ko­wa­ła Pakiet inwe­sty­cji spo­łecz­nych – zbio­ru reko­men­da­cji i pro­po­zy­cji, któ­re mają na celu zwięk­sze­nie efek­tyw­no­ści poli­tyk spo­łecz­nych w poszcze­gól­nych kra­jach człon­kow­skich. W pro­po­zy­cjach istot­ną rolę odgry­wa przed­się­bior­czość społeczna.

Inwe­sto­wa­nie w popra­wę życia

      Inwe­sto­wa­nie w spo­łe­czeń­stwo to w rozu­mie­niu Komi­sji Euro­pej­skiej wyko­rzy­sty­wa­nie zaso­bów do tego, aby oby­wa­te­le w więk­szym stop­niu mogli anga­żo­wać się w rynek pra­cy i dzia­ła­nia oby­wa­tel­skie. W zało­że­niu Komi­sji ma to słu­żyć zarów­no popra­wie sytu­acji życio­wej miesz­kań­ców Euro­py, roz­ru­szać euro­pej­ską gospo­dar­ką, jak i pozwo­lić Unii

Naj­waż­niej­sze kie­run­ki dzia­łań okre­ślo­ne w Pakie­cie to

> wyda­wa­nie w efek­tyw­niej­szy niż do tej pory spo­sób pie­nię­dzy na cele spo­łecz­ne. Może to – zda­niem Komi­sji – zostać osią­gnię­te m.in. poprzez upro­sze­nie admi­ni­stra­cyj­nych pro­ce­dur zwią­za­nych z trans­fe­ra­mi spo­łecz­ny­mi, lep­sze ich adre­so­wa­nie oraz więk­sze uza­leż­nie­nie pomo­cy spo­łecz­nej, np. od woli bene­fi­cjen­tów uczest­ni­cze­nia w szko­le­niach czy innych for­mach akty­wi­za­cyj­nych.
> inwe­sto­wa­nie w roz­wój umie­jęt­no­ści i kwa­li­fi­ka­cji, tak aby oby­wa­te­le mie­li więk­sze moż­li­wo­ści na ryn­ku pra­cy i w aktyw­no­ści spo­łecz­nej.
> upew­nie­nie się, że dotych­czas funk­cjo­nu­ją­ce sys­te­my spo­łecz­ne ade­kwat­nie odpo­wia­da­ją na potrze­by oby­wa­te­li. Szcze­gól­ną uwa­gę zwra­ca się tu na okres dzie­ciń­stwa, mło­dość i wcho­dze­nie na rynek pra­cy, gdyż – jak zauwa­ża­ją auto­rzy doku­men­tu, taniej jest przy­go­to­wy­wać ludzi do radze­nia sobie z kry­zy­so­wy­mi sytu­acja­mi niż te sytu­acje naprawiać.

Jest jak popra­wiać efek­tyw­ność wsparcia

      Auto­rzy Komu­ni­ka­tu Komi­sji Euro­pej­skiej, w któ­rym przed­sta­wio­ne są zało­że­nia Pakie­tu, zwra­ca­ją uwa­gę, że kry­zys poka­zał, jak bar­dzo kra­je człon­kow­skie róż­nią się pod wzglę­dem wydol­no­ści swo­ich ryn­ków pra­cy i sys­te­mów wspar­cia spo­łecz­ne­go. To – zda­niem auto­rów komu­ni­ka­tu – poka­zu­je, że wciąż ist­nie­ją moż­li­wo­ści popra­wy efek­tyw­no­ści dzia­łań, któ­rych celem jest wyrów­ny­wa­nie szans, likwi­do­wa­nie obsza­rów wyklu­cze­nia i dostar­cza­nie odpo­wied­niej jako­ści usług spo­łecz­nych (przy oka­zji – pro­szę zwró­cić uwa­gę na miej­sce Pol­ski na poniż­szym dia­gra­mie. Wykres pre­zen­tu­je, ile poszcze­gól­ne kra­je UE wyda­ją na cele spo­łecz­ne (bez eme­ry­tur) w sto­sun­ku do PKB (oś pozio­ma) i jak prze­kła­da się to na reduk­cję licz­by osób zagro­żo­nych wyklu­cze­niem (oś pionowa).

       Auto­rzy komu­ni­ka­tu zauwa­ża­ją, że mimo iż poli­ty­ka spo­łecz­na pozo­sta­je przede wszyst­kim w kom­pe­ten­cjach kra­jów człon­kow­skich, to ści­ślej­sza euro­pej­ska kon­tro­la w zakre­sie poli­ty­ki fiskal­nej i budże­to­wej człon­ków UE, musi wią­zać się z koor­dy­na­cją ich poli­tyk spo­łecz­nych tak, aby gru­py zagro­żo­ne wyklu­cze­niem nie ucier­pia­ły nad­to w wyni­ku gospo­dar­czych wstrzą­sów.
      Tym bar­dziej, że jak czy­ta­my w innym miej­scu doku­men­tu, nie­do­in­we­sto­wa­nie kon­kret­ne­go celu spo­łecz­ne­go w jed­nym kra­ju człon­kow­skim (na przy­kład niski poziom edu­ka­cji i wyso­ki odse­tek mło­dzie­ży przed­wcze­śnie koń­czą­cej naukę) ma skut­ki dla wszyst­kich kra­jów człon­kow­skich (w tym przy­pad­ku – defi­cyt kom­pe­ten­cji na ryn­ku pra­cy). Gdzie są pie­nią­dze (publicz­ne i nie­pu­blicz­ne)?
Pakiet może mieć bar­dzo ści­słe prze­ło­że­nie na spo­sób wydat­ko­wa­nia środ­ków unij­nych dostęp­nych w następ­nej per­spek­ty­wie finan­so­wej.
      Komi­sja zapro­po­no­wa­ła, aby w okre­sie 2014–2020 co naj­mniej 25% środ­ków na poli­ty­kę spój­no­ści było prze­zna­czo­ne na inwe­sty­cje w roz­wój kapi­ta­łu ludz­kie­go i spra­wy spo­łecz­ne. Ponad­to co naj­mniej 20% środ­ków, jakie każ­dy kraj człon­kow­ski otrzy­ma z Euro­pej­skie­go Fun­du­szu Spo­łecz­ne­go, win­no być prze­zna­czo­ne na dzia­ła­nia zwią­za­ne z włą­cze­niem spo­łecz­nym i wal­ką z ubó­stwem.
      Zwra­ca się rów­nież uwa­gę na inne, nie­ko­niecz­nie publicz­ne źró­dła finan­so­wa­nia. Jed­nym z nich ma być choć­by opi­sy­wa­ny na naszych łamach Euro­pej­ski Fun­dusz Przed­się­bior­czo­ści Spo­łecz­nej EuSEF, któ­ry ma pomóc w uru­cho­mie­niu pry­wat­nych środ­ków dostęp­nych np. w for­mie mikro­kre­dy­tów. Innym narzę­dziem, na jakie zwra­ca uwa­ga Komi­sja są obli­ga­cje spo­łecz­ne, któ­re pozwa­la­ją inwe­sto­wać pry­wat­ne pie­nią­dze w cele spo­łecz­ne. Komi­sja ma wspie­rać pań­stwa człon­kow­skie w wymia­nie doświad­czeń na temat sto­so­wa­nia tych narzędzi.

Przed­się­bior­czość spo­łecz­na cze­ka na wsparcie

      W Pakie­cie nie zabra­kło miej­sca dla przed­się­bior­czo­ści spo­łecz­nej. Auto­rzy komu­ni­ka­tu zwra­ca­ją uwa­gę, że przed­się­bior­stwa spo­łecz­ne (podob­nie jak orga­ni­za­cje poza­rzą­do­we) mogą być istot­nym uzu­peł­nie­niem tego, co w sfe­rze spo­łecz­nej ma do zaofe­ro­wa­nia admi­ni­stra­cja publicz­na.
      Przed­się­bior­stwa spo­łecz­ne – zda­niem auto­rów komu­ni­ka­tu – nie tyl­ko mogą być wyko­naw­cą nie­któ­rych zadań admi­ni­stra­cji publicz­nej, ale rów­nież stać się pio­nie­ra­mi w two­rze­niu nowych usług i ryn­ków (m.in. w obsza­rach wyklu­cze­nia). Jed­nak – jak pod­kre­śla­ją auto­rzy komu­ni­ka­tu – wyma­ga to więk­sze­go wspar­cia dla przed­się­biorstw spo­łecz­nych.
      Dla­te­go Komi­sja Euro­pej­ska nakła­nia pań­stwa człon­kow­skie do budo­wa­nia sie­ci wspar­cia dla przed­się­bior­czo­ści spo­łecz­nej, two­rze­nia zachęt (nie tyl­ko finan­so­wych) do two­rze­nia takich przed­się­biorstw oraz likwi­do­wa­nia barier praw­nych. Szcze­gó­ło­we pro­po­zy­cje i opi­sy dobrych prak­tyk, jak choć­by gran­ty glo­bal­ne czy fun­du­sze mikro­po­życz­ko­we dla przed­się­bior­ców spo­łecz­nych, zawar­te są w sta­no­wią­cym część pakie­tu doku­men­cie Social inve­st­ment thro­ugh the Euro­pe­an Social Fund.
      Przy oka­zji Komi­sja przy­po­mi­na o wcze­śniej­szych doku­men­tach takich jak komu­ni­kat Komi­sji Euro­pej­skiej Ini­cja­ty­wa na rzecz Przed­się­bior­czo­ści Spo­łecz­nej oraz Plan Dzia­łań na rzecz Przed­się­bior­czo­ści 2020.

Inno­wa­cje spo­łecz­ne są niezbędne

      Zda­niem auto­rów komu­ni­ka­tu poli­ty­ka spo­łecz­na wyma­ga nie­ustan­ne­go dosto­so­wy­wa­nia się do nowych wyzwań, stąd wzra­sta­ją­ce zna­cze­nie inno­wa­cji spo­łecz­nych, rozu­mia­nych jako roz­wi­ja­nie i wdra­ża­nie nowych mode­li wal­ki z pro­ble­ma­mi i odpo­wia­da­nia na potrze­by oby­wa­te­li, testo­wa­nie ich oraz wzmac­nia­nie tych, któ­re dają naj­lep­sze efek­ty.
      Aby inno­wa­cje mogły speł­nić pokła­da­ne w nich nadzie­je, koniecz­ne jest – zno­wu – stwo­rze­nie odpo­wied­nich ram finan­so­wych i for­mal­nych, umoż­li­wia­ją­cych rze­czy­wi­ste eks­pe­ry­men­to­wa­nie. Ponad­to ich dzia­ła­nia powin­ny, w razie powo­dze­nia, być wyko­rzy­sty­wa­ne na więk­szą ska­lę i włą­cza­ne do poli­ty­ki kra­jo­wej – czy­ta­my w komu­ni­ka­cje.
      Wła­ści­wa oce­na dzia­ła­nia inno­wa­cji spo­łecz­nych, ale rów­nież wszel­kich innych dzia­łań zwią­za­nych z poli­ty­ka­mi spo­łecz­ny­mi, będzie moż­li­wa tyl­ko dzię­ki rze­tel­ne­mu moni­to­ro­wa­niu wskaź­ni­ków i ana­li­zo­wa­niu danych tak, aby inwe­sto­wa­ne środ­ki pro­wa­dzi­ły do rze­czy­wi­stej popra­wy sytu­acji osób obję­tych dzia­ła­nia­mi – pod­kre­śla­ją autorzy.